KIF49

Aneks

Wskazówki

1. Zwróć uwagę, iż:

(1)    W>po\vicdzi oceniające (to a to jest dobre, złe, ładne, brzydkie, itp.), a takie normatywne (powinno być tak a tak, naJciy czynić tak a tak, itp.) nie są, przy zwykłym swym znaczeniu, opisami żadnych stanów rzeczy, nic przysługuje im więc ani prawdziwość, ani fałszywość. Wypowiedź o strukturze oceny jest zdaniem w sensie logicznym tylko wówczas, gdy pełni rolę opisu stanu psychicznego osoby, która ją wygłasza (to a to podoba mi się, to a to jest zgodne z moim poczuciem moralnym, itp.); natomiast wypowiedz o strukturze normy jest zdaniem w sensie logicznym, o ile jest równoznaczni ze stwierdzeniem faktu, ii taka a taka norma obowiązuje lub nie obowiązuje (została lub nic została ustanowiona).

(2)    Wypowiedź, która w całości nie jest prawdą ani fałszem (będąc np. rozkazem lub normą), może jednak zawierać zdania w sensie logicznym jako wyrażenia składowe (sytuacja odwrotna jest, oczywiście, również możliwa).

(3)    Liczne wypowiedzi, które traktujemy jako zgodne lub niezgodne z rzeczywistością opisy stanów rzeczy, oderwane od swego kontekstu językowego lub sytuacyjnego nic posiadają w ogóle określonego znaczenia, nic są więc jako takie zdaniami w sensie logicznym. Prawdziwość lub fał-szywość przypisujemy wówczas w istocie nie samym tym zdaniom, lecz zdaniom, które można zrekonstruować, w oparciu o kontekst, jako ich polne odpowiedniki.

15. Wypowiadając zdanie chcemy zwykle nic tylko stwierdzić określony fakt czy stan rzeczy, lecz nadto dać wyTaz jakiemuś naszemu doń stosunkowi. Na przykład, mówiąc: „Jan kocha Marię, lecz ona go nie kocha" stwierdzamy stan rzeczy, polegający na współistnieniu faktu, i i Jan kocha Marię, z faktem, iż Maria nic kocha Jana, a zarazem wyrażamy nasze poczucie konfliktowości tej sytuacji. Nic dalibyśmy temu wyrazu używając spójnika „i” zamiast ..lecz", natomiast stan rzeczy opisywany przez naszą wypowiedź byłby nadal ten sam (a więc i jej wartość logiczna nic uległaby zmianie). Ta ostatnia okoliczność tłumaczy tożsamość matryc logicznych spójnika „i” i „lecz”, pierwsza 2aś jest źródłem niewymicnial-ności tych spójników w kontekstach, które mają pełnić nie tylko rolę komunikatywną (stwierdzać odpowiednie stany rzeczy), lecz i ekspresywną (wyrażać określone stany psychiczne mówiącego).

18. Wydaje się, i£ niektóre spośród tych możliwych spójników nic występują w ogóle w językach etnicznych, pewne inne zaś są bardzo rzadko używane. Na przykład, matrycom:

p	«/
1	1	0 , 0
1	0	■i^0
0	1	0 i
0	0	1 1

odpowiadają w polszczyźnie — kolejno -rzadko używane zwroty „co najwyżej pierwsze z dwojga" i „co najwyżej drugie z dwojga”.

21. Dla ułatwienia konstrukcji definicji spójników dwuargu-mentowych przytaczamy definicje negacji za pomocą dysjunkcji

15?