IMG27

■ Opowiadanie - narracja

Teoretycy filmu zwracali zawsze szczególną uwagę na jego zdolność do „pokazywania”, „rejestrowania”, „odtwarzania” i „prezentowania”. Niemniej jednak podobnie uniwersalną właściwością kina jest jego zdolność do opowiadania historii Funkcjonujący w historii sztuki podział na te jej dziedziny, w których dominuje bądź pokazywanie (showing), bądź opowiadanie (te U mg), ewidentnie nie odnosi się do filmu łączącego obie te dyspozycje.

Faktem jest jednak, że nim film zaczął opowiadać, najpierw po prostu pokazywał; wykształcenie zdolności do opowiadania musiało zająć nieco czasu. Wprawdzie Christian Metz utrzymuje, że już następstwo dwu obrazów stanowi zalążek opowiadania i tylko obraz pojedynczy nie opowiada, jednak twierdzenie to nie jest do końca prawdziwe. Jakiekolwiek następstwo nie wystarcza, gdyż musi to być taki rodzaj następowania po sobie, który rodzi świadomość istnienia więzi między tymi obrazami Twórcy wczesnego kina nie mieli tej świadomości, obraz filmowy traktowali jako ruchomą ilustrację, a nie jedno z ogniw narracji składających się na opowiadanie.

Opowiadanie wymaga czasu, w którym mogłoby się rozwijać, a filmy Wy zbyt krótkie, aby mogły pokazać coś więcej niż zobrazowanie jakiejś prostej czynności bądź zdarzenia. Gdyby się uprzeć, to wstępując w ślady Metza, moglibyśmy utrzymywać, że jest to już opowiadanie. Lecz przeświadczenie, iż film opowiada historie, a do kina chodzi się po to, by obejrzeć jedną z nich (a nie popatrzeć na poruszające się obrazki) pojawiło się wraz z początkami rozwiniętego filmu fabularnego, który na dobrą sprawę stworzył dopiero David Griffith. W refleksji nad kinem pojęcia opowiadania i narracji (często utożsamiane i traktowane za-■óoffiie) wiąże się zazwyczaj z filmem fabularnym, choć stanowisko wiej sprawie do dziś nie jest jednolite, jedni łączą te pojęcia wyłącznie z typowym filmem fabularnym, drudzy utrzymują, że opowiadanie historii pojawia się w każdym rodzaju kina. Można je przypisać zarówno awangardowym, jak i dokumentalnym, które mogą, choć nie •wzi przybierać postać opowiadania.