IMG 27

188 • Ismenos dzielić los siostry, biorąc częściowo winę na siebie, ale Antygona nie zgodziła się i poszła sama na śmierć. Patrz także Labdakos, siedmiu przeciw Tebom.

Ismenos, ¹ najstarszy syn —> Amfiona i —» Niobe. Pierwsza ofiara zemsty bogów za pychę jego matki. Imię to nosiło kilka postaci mitologicznych, m.in. ² syn —> As oposa i -» nimfy Metopy.

Istar, Isztar patrz Astarte

Italos, syn —> herosa —> Teiegonosa i —> Penelopy. Heros eponim Italii. O I. wspomina Eugammon z Kyreny w eposie Telegonia (zaginionym, z VII/VI w. p.n.e.). Historyk Tukidydes podaje, że I. byt królem Sykulów, mieszkających najpierw w płcł. Italii, na Sycylii. W Lacjum, w Italii Środkowej, założył Rzym. Inne opowiadania mówią o I., władcy krainy Ojnotrii na południu Italii (Bruttium). Panował tam sprawiedliwie i mądrze, stąd kraj nazwano Italia od jego imienia. W rzeczywistości Italię poeci różnie nazywali (-> Hesperia, Oenotria, Ausonia); przeważa pogląd, że nazwę swą przejęła od plemienia Italików, z którymi Grecy zetknęli się w Kalabrii (ptd. część Półwyspu Apenińskiego). WIV w. p.n.e. nazwą Italia obejmowano już cały Półwysep Apeniński.

lustitia (‘sprawiedliwość’), rzymskie bóstwo alegoryczne utożsamiane z grecką —* Temidą, boginią sprawiedliwości i praw. Jej ojcem był —> Jowisz (lub —> Saturn). Pierwotnie mieszkała na ziemi, ale wraz z końcem —»złotego wieku coraz częściej opuszczała ludzi, aż wreszcie przeniosła się na niebo, gdzie widnieje jako gwiezdna konstelacja Panny (Virgo, 23 sierpnia-22 września). Według innej legendy boginią sprawiedliwości była —»Dike, córka —»Zeusa i —> Temidy, zwana też —»Astreą. Za panowania staroital-skiego boga Saturna, kiedy panował złoty wiek, bogini przebywała wśród ludzi, dając im szczęście, pozbawiając wszelkich trosk. Poetycki opis szczęśliwego wieku dat Owidiusz w —»Metamorfozach (ks. I, w. 150, oraz Fasti, ks. I, w. 249 n.): „...miecza nie było i bez wojsk narody / Używały w spokoju bezpiecznej swobody. / Jeszcze bronią nie tknięta, od pługa spokojna, / Wszystko z siebie dawała ziemia w dary hojna” (przeł. B. Kiciński). Przedstawiano boginię sprawiedliwości z zawiązanymi oczami, w prawej dłoni trzymała miecz - symbol kary, w lewej ręce - wagę.

Była ubrana w długą szatę. Takie właśnie posągi bogini zdobią dziś urzędy wymiaru sprawiedliwości. • I. van den Błock namalował obraz Sprawiedliwość (1611-1612), który do 1945 r. ozdabiał gdański ratusz, po czym zaginął.

Izyda *189

Izis, Isis (-> Izyda), greckie i łacińskie imię egipskiej bogini ’lst, czczonej przez Greków i Rzymian.

Izyda, -> Izis, Isis, imię staroegipskiej bogini ’lst, którą czcili zarówno Grecy, jak i Rzymianie. Była siostrą i małżonką -»Ozyrysa, matką Horusa i -» Harpokratesa. Grecy utożsamiali ją z wieloma bóstwami, np. -»Artemidą, -> Afrodytą, —> Demeter, -> Hekate itd. Kult I. przeniknął do Grecji w okresie hellenistycznym (III-II w. p.n.e.). Stała się ona wszechpotężną boginią, wywierającą wpływ na wszystkie przejawy ludzkiego życia. • WII w. p.n.e. kult bogini przeniknął do Rzymu, gdzie planowano budowę jej świątyni już w 43 r. p.n.e. Wybudował ją dopiero cesarz Kaligula (37-41 n.e.) na Polu Marsowym. Inna świątynia I. znajdowała się na Eskwilinie. Znane są ruiny świątyni bogini w Pompejach. W Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się figurka z brązu Izyda z Horusem (XIV w. p.n.e.). Z kompozycji muzycznych poświęconych I. należy wymienić Czarodziejski flet (1791) W.A. Mozarta. Patrz także Ifis, lo, Persefona, Serapis.