IMG34

1. WIADOMOŚCI OGÓLNE

Ukształtowanie terenu i warunki naturalne Grecji. Grecję od zachodu oblewa Morze hńskie, od wschodu zaś Egejskie, usiane wyspami, które tworzą pomost między Póiwyspem Bałkańskim a wybrzeżamLAzji Mniejszej. Morze wdziera się w głąb Kraju i zewsząd jest doń blisko. W środku Peloponezu czy w północnej Grecji ' /starczy wspiąć się na górę, aby je z dala zobaczyć. Wschodnia część wybrr. i a obfituje w dogodne przystanie, zatoki, naturalne porty; zachodnia, bard skalista, ma linię brzegową mało rozwiniętą. Nie brak też gór, choć nie są on wysokie. Najwyższa z nich, Olimp, legendarna siedziba bogów, wznosi się 3000 m n.p.m. Góry Tajget w Sparcie osiągają wysokość 2500 m, tyleż Parnas, mityczna siedziba Muz. Między górami rozciągają się równiny, które nie są jednak dominującym elementem krajobrazu Grecji. Ziemi uprawnej w Grecji było mało. Nie na próżno pisał historyk jgrecki Herodot: „Grecję wychowała bieda”. W północnej części jedynie „koniorodna” Tesalia stanowiła terytorium bardzie] równinne; zwłaszcza jej część zachodnia obfitowała w zboża.

Warunki geograficzne przyczyniły się w dużym stopniu do tworzenia się w okresie archaicznym małych, wyodrębnionych osiedli-gmin, posiadających niezależność polityczną, a nawet do odizolowania poszczególnych grup ludnościowych, oddzielonych od siebie szachownicą gór, równin i dolin. Kontrasty między warunkami życia w górach i na,terenach rolniczych wyznaczały niejednokrotnie linię podziału społecznego, bądź też pogłębiały konflikty społeczne.

Pasma górskie podzieliły Grecję na odrębne samodzielne całości, utrudniając tym komunikację lądową. Jedynym przejściem prowadzącym na południe do Grecji środkowej był Wąwóz Termopilski, leżący między morzem a Górami Oita. W tej części kraju, której przedłużeniem ku wschodowi jest wyspa Eubea, leżała mała Fokida ze sławną wyrocznią Apollina w Delfach, Beocja z niewielkimi, ale bardzo żyznymi obszarami ziemi, i Attyka z Atenami. Wąski Przesmyk Koryncki odcina od Grecji środkowej Peloponez. Tam znajdowała się .Lakonia, kolebka państwa spartańskiego, oddzielona od Mesenii pasmem Tajgetu ze szczytami pokrytymi śniegiem. Lakonia i Mesenia to jedyne urodzajne równiny Peloponezu. Wśród jego krain nie można pominąć Elidy z Olimpią nad Alfejosem, gdzie co cztery lata odbywały się igrzyska.

Klimat Grecji jest ciepły i łagodny. Jesienią przychodzą deszcze, które zmie-

157