IMG34

gdy nauczono się wykorzystywać jego naturalne źródła i zdobyto umiej-stosowania sztucznego oświetlenia.

A jednak już w starożytnej Grecji światło - choć incydentalnie ~ l traktowane jako tworzywo. Jak należy przypuszczać, Grecy używali śwjw w teatrze, zapalając czasem pochodnie, czy też wykorzystując wschoa i zachody słońca. Gdy akcja antycznych tragedii zbliża się do nieuchronJ katastrofy, bardzo często wyrażane jest to za pomocą słownych obrazó* ziemi obejmowanej przez noc, będących metaforą śmierci i tragicznego 1q₈₍₁ bohatera. Przypuszcza się, że tak porządkowano przebieg czasowy spektaklu by zmierzchanie zbiegło się z ową katastrofą; w tym sensie „manipulowano" być może i światłem naturalnym.

W późniejszych czasach nauczono się coraz precyzyjniej wykorzystywać światło - choć początkowo było nim jedynie światło świec na scenicznej rampie, świec, które można było gasić i zapalać. Do XVIII wieku nie

zaciemniano widowni, pozostawiając ją jaśniejszą od sceny - Ludwik XIV nie mógł być oświetlony gorzej od sługusa-marnego-aktorzyny. (Nawiasem mówiąc do XIX wieku decyzja zostania aktorem była w ogóle okrutnym faux pas, wszak Kościół nie dozwalał grzebać aktorów w poświęconej ziemi). Dopiero wprowadzenie oświetlenia gazowego w latach dwudziestych XIX wieku umożliwiło swobodne operowanie natężeniem światła, grę filtrami kolorystycznymi itd. Jeszcze większe możliwości przyniósł wynalazek światła elektrycznego na przełomie łat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku. A już światło laserowe może służyć nie tylko do oświetlania scenografii, ale także być scenografią.

Stefania Skwarczyńska wyróżnia jeszcze jedno tworzywo teatru ~ ruch sceniczny¹. Na opracowywaniu także i tego tworzywa, świadomym i celowym jego kształtowaniu, polega praca reżysera. Lecz ruch sceniczny możemy traktować jako rezultat działania na trzech obligatoryjnych, unmancntnyd) tworzywach teatru: jest on dokonywaną przez aktora modyfikacją przestrzeni w czasie (i w tym sensie aktor aktywizuje przestrzeń i czas)

Dla teatru najważniejszy jest proces multipłikacji semiotycznęj, Teatralizacja polega na dodawaniu rzeczywistości znaczeń, których to znaczeń dotychczas nie miała. Odbiór teatralny polega na dekodowaniu tych znaczeń; inaczej przekaz, który do nas dociera nie jest przekazom teatralnym.

s Skwarczymka, ZagoA*** dramat dodruk: „Pr«^ -