IMG43

MILETOS 236

wiedirwy Ni to rozgmcwłny ApoUoo sprawił, że wyrósł) on po oba aronach głowy ośle uszy. Według aśacj satp Midas wzięto na jednio z rozjemców i on jeden wypowiedział aę za Marsjasem. Gdzie indzie) jeszcze przypisywano samemu Midasowi wynalezienie fleta zwanego lfletem Pana” lakkołwieł było. Midas ukrył, jak mógł nąjlepiej. kłopotliwe atzy pod tiarą i tylko jego fryzjer był iiii|—i w-Finwy do tajemnic), lecz zabroniono mu szepnąć o tym choćby dówio komukolwiek pod karą śmierci Biedny człowiek me mógł wytrzymać ciężaru takiej tajemnicy , wykopawszy dołek w- ziemi powierzył jej sekret że król Mide ma ogromne uszy. Wówczas mnące w pobliżu trzciny zaczęły szeptem rozgłaszać tajemnicę krób poruszającemu nimi wiatrowi: „Midas. n: Midas ma ode uszy~” bg

H¹. TOIJEAci. »»■ IIOU« XJI5m„Sen ■ V«ł£c£Y1 lic Aul X 142: Hn E¹- 1¹1; 274; ScOaL ia Ar. firn. W: D. S. ffl 99: Pe-Fe. Or;Ł». Nt X. Amk I2.13; Rn. VI5"; Ck. Tac. 1114. Pot Ł LS—iłiwk. ftyiflb km Firkakn ii, Z. Ł LS36.t 2S!-jftpwMwnmi,Ł2SI.

MILETOS łMtż.ipoę)-heros, epoaim i założyciel Mfletu, miasta w Azji Mniejszej. Przekazy dotyczące jego genealogii me są z sobą zgodne.

Według Owidwsza jest synem Apolłona i Dejooe. skazanym na wygnanie przez Min osa. Uszedł do Agi Mniejszej, gdzie założył MiłeL Tam poślubi Kyane, córkę Meandra, i miał z nią dwoje dzieci, - Kaunosa i -»ByMń.

Wcdhg iaoego przekazu mał być synem — AkakaJ-lis i wnukiem Minosa (tab. 28). Był synem Apolłona. a matka porznefla go zaraz po urodzeniu ze strachu przed Minom. W iesie kaniula go wilczyca, następnie przygarnęli pasterze. Później Minos, nie wiedząc, kim on jest zachwycony jego pięknością, chciał zadać mu gwałt. Za radą Sarpedona Miletoszbiegł nocą i dotarł do Karu. gdzie założył Milet Tam ożenił się z córką króla Euiytosa. idoieą. z którą miał Kaunosa i Byblis.

Miletos uchodził też wreszcie za syna Arii, córki Kłeochosa. Ojcem jego był Apolion. Zaraz po urodzenia porzuciła go matka, później przygarnął Kłeochos, który go wychował. Wyrósł na niezwykłe pięknego młodzieńca i Minos chciał go zgwałcić. Miletos uciekł na Samos, gdzie założył pierwsze miasto, nazwane Milet, stamtąd udał się do Karii, gdzie wybudował drugie miasto o tej nazwie, bg

(K.ltd IXW3l, So«.XIIMi;M.II;Can.2;Aa.Li.30; UoŁaTtncVB \ \iMy^Fah. 243; 5caoŁha A. A. 11^ Afd.AU ID 1,2; Paafc VII2,5.

MIM AS (Mijra;) -jeden z olbrzymów, który walczył przeciw bogom. Zeus raził go gromem albo zabił go Hefajstos. cisnąwszy weń metalowymi pociskami rozpalonymi w ogniu, bg

E Im 215: A. Ł 01 1227 i sehcfc Hor. Carm HI 4. 53; Apd. BUL

nowa Branka, być może, istotnie wybudowano ją dła udzielenia schronienia Minc rwie zdobytej pod Faleria-mi. podczas podboju miasta przez Rzymian.

Tradycja utrzymywała, iż Minerwa była jednym z bóstw wprowadzonych do Rzymu przez Numę.

Święto Minerwy. Quinquatrus, obchodzono w marca (19). Szkoły były tego dnia zamknięte. Atrybuty bogini były podobne do atrybutów greckiej Pallas Ateny. Patronowała działalności intelektualnej, szczególnie szkolne; Na Eskwilinie istniała kaplica Minerwy Uzdrowicielki. Minerva Medica, gdzie znaleziono wota świadczące, że kult ten był żywy w okresie Cesarstwa. Minerwa nie występuje w żadnym micie czysto rzymskim (— jednak Nerio i Anna Perenna). bg

Varr. LL V 74: Ser.-, ia Vog. Aen. I 42: XI259: Or. Fosl m 835 łj lar. X IIS a.

MINOS (Młwaę)—król Krety, żyjący, podobno, na trzy pokolenia przed wojną trojańską. Najczęściej uchodzi za syna — Europy i Zeusa, wychowanąflSB przez króla Krety, Asteriona lub Asteriosa. Czasem jednak podge się go za syna Asteriona. Miał braci Sarpedona i Radamantysa (tab. 3 i tab. 28).

Po śmierci Asteriona Minos panował na Krecie sam. Opowiadają, że kiedy wystąpił z żądaniem zagarnięcia całej władzy, bracia nie chcieli na to przystać. Minos odparł, że bogowie przeznaczyli królestwo właśnie jemu, i aby tego dowieść, zapewnił, że o cokolwiek poprosiłby niebo, wszystko uzyska. Składając ofiarę Posejdonowi, poprosił bogą, aby z morza wyszedł byk, obiecując w zamian, że zwierzę to złoży bogu w ofierze. Posejdon posłał byka, co bezspornie zapewniło władzę Minosowi, ale król nie złożył przyrzeczonej ofiary, ponieważ uznał, iż jest to wyjątkowo piękne zwierzę, i pragnął zachować rasę tego byka. Wysłał go więc do swoich stad. Posejdon zemścił się jednak i poraził byka szałem, tak iż później -¹ Herakles musiał go zabić na prośbę Minosa (albo też na rozkaz Eurysteusa). Był to ten sam byk, do którego Pasifae, żona Minosa, poczuła później zdrożną namiętność (-¹ Minotaur i T aur os).

Minos poślubił Pasifae, córkę Słońca (Heliosa) i Perseis (tab. 14). Inny przekaz utrzymuje, że ożenił się z Krętą, córką Asteriona. Jego dziećmi z prawego łoża byli; Katreus, Deukalion, Giaukos, Androgeos, zwany także Eurygyes, Akalle, zwana również Akakallis, Ksenodike, Ariadna i Fedra. Miał także dzieci nieślubne; z nimfą Parią (łub może tylko pochodzącą z wyspy Paros?): Eurymedonta, Chrysesa, Nefaliona i Fiłołaosa (na ich temat -¹ Eurymedont). Z nimfą Deksiteą miał syna Euksantiosa. Różne odmienne przekazy obdarzają go jeszcze innymi dziećmi.

Minorowi przypisuje się wiele przygód miłosnych, a czasami wynalezienie pederastii. Istniał przekaz, według którego nie Zeus, lecz Minos porwał Ganyme-desa. Miał być ponoć również kochankiem Tezeusza i pogodził się z nim po porwaniu Ariadny i dał mu swą druga córkę Fedrę za żonę (-¹ także Miletos).

Wśród kobiet, ku którym pałał namiętnością wymienia się — Britomartis, ta jednak wolała rzucić się w morze, niż mu ulec; później Periboję, jedną z młodych dziewcząt z pierwszego rzutu ściągniętego z Aten po śmierci -¹ Androgeosa okupu. Miał tyle kochanek, że jego żona, Pasifae, wielce oburzona,,.rzuciła na niego urok” powodujący, ii wszystkie kobiety, które posiadł, umierały pożarte przez skorpiony i węże, wychodzące z jego ciała. Uwolniła go od przekleństwa — Prokris,

godząc się na dzielenie z nim łoża w zamian za czarodziejskiego psa i magiczną włócznię posiadane przez niego. Istotnie, Prokris znała ziele, „korzeń Kilkę", który przerwał działanie czaru.

Minos uchodzi za pierwszego władcę, który ucywilizował Kreteńczyków, panował nad nimi sprawiedliwie i łagodnie, dał im doskonałe prawa. Prawa te były tak znakomite, że widziano w nich bezpośrednią inspirację Zeusa: Minos miał co dziewięć lat zasięgać rady boga w jaskini góry Ida na Krecie, gdzie wychowywał się kiedyś Zeus, i tam otrzymywać pouczenia. Jako prawodawca Minos bywa często porównywany z bratem, Radaman-tysem, którego wygnał powodowany zazdrością, a którego miał być tylko naśladowcą. W Podziemiu radadali obaj jako sędziowie dusz zmarłych. W tym zadaniu pomagał im — Ajakos.

W micie imię Minosa uosabia kreteńską talassokra-cję, tj. panowanie na morzu, które od drugiego tysiąclecia przed naszą erą rozciągało się na całe Morze Egejskie. Nie więc dziwnego, że raitografbwie przypisują mu władzę nad wieloma wyspami, położonymi wokół Krety, a na kontynencie azjatyckim aż po Karię. Minos miał dowodzić wieloma zbrojnymi wyprawami, zwłaszcza zaś wyprawą na Ateny dla pomszczenia śmierci Androgeosa. Podczas tej wojny zdobył miasto Megarę (— Nisos i Skylla). A skoro tylko odniósł zwycięstwo, na skutek zarazy, która zdała Ateńczyków na jego łaskę, zażądał od nich rocznej daniny z siedmiu młodzieńców i siedmiu dziewcząt, przeznaczonych na żer dla Minotaura. Później Minos wyprawił się na Sycylię na czele armii, poszukując -* Dedala, którego znalazł u króla Kokałosa. Tam z namowy Dedala zginął zabity w kąpieli przez królewskie córki. Przybyli z nim żołnierze kreteńscy założyli na Sycylii miasto, Herakleję Minojską. Później Kreteńczycy zorganizowali w odwecie wyprawę przeciw Sycylii, zostali jednak pokonani i musieli wycofać się na morze. Burza morska zapędziła ich do kraju Japygów, gdzie się osiedlili. Następnie część spośród nich, zmuszona udać się na wygnanie z powodu wewnętrznych waśni, dotarła do Macedonii. Wyrocznia poleciła im osiedlić się tam, gdzie podadzą im do jedzenia ziemię i wodę. Kiedy przybyli do Bottii, jednej z krain Macedonii, zastali dzieci zabawiające się robieniem „babek" z błota. Dzieci z całą powagą ofiarowały im do jedzenia swe „babki”. Przybysze uznali wtedy, że spełniła się przepowiednia, i poprosili króla o przydzielenie im ziemi, na co ów przystał.

Istniał w Heraklei Minojskiej „grób Minosa", wzniesiony królowi, jak opowiadano, przez jego towarzy szy. W wewnętrznej komnacie znajdowały się prochy Minosa. Druga komnata stanowiła sanktuarium poświęcone Afrodycie. Grobowiec został zrównany z ziemią przez Tero na podczas zakładania Akragantu (Agrigentum). Prochy Minosa przewieziono wówczas na Kretę (-»także Minotaur, Pasifae, Tezcusz). bg

IL Xffl 448 n.; XIV 321 n.; schol ad XD 292; Od XI568; EusŁ io Od XVII523; XI 56*; XIX 178; Hdt 1171 ł; VII170 04 A. R. 0 516; IV 15645schol;ScboLad III 1087; IV 433; Hm. 11.2;4; 17. J; 19,4:22,5; 24,1; 27,9 n.; 39, S; H 30,3; 31, i; 34,7; 1112,4; 18,1I; 16; V 25,9> VH 2,

5; 3.7;4.5 n.; vm 53.4; 8; IX 11.4; 16.4; Hy*. Fab. 41; Sir. VI3,6. p. 2*2,X4,9.p.477;Xn*,5.ó.573;D. S.IV60n.(odróżniadwuMiaoaów. pierwszego, syna Zcon, i drugiego, wnuka pierwszego, bohatera podał zwykiez la postacią wiązanych k V 71 ł; PL Mmat, p. 318 Gorgtas 523 ł; LarŁ Plac. in Sial. Theb- IV 530; V 441; VII 1*7; Schol. ia Cdi k hn. I;TzclChO. 1473; 546;II293 a.; inLyc. 1301; Ani. L*. 41;ApLBiU III 1,2 n.; 15,1; O 5,7;Coaon 25; Schol ia E. Ot. 1643; Ath. XIII60laa^ Sukf.».». Por. G. Clotz, La CbiliseuionEgfenne, Paris ł937^J,i cytowaną lara bibliografią.

MINOTAUR (Mwónaupoę) - nazwę tę dano potworowi. który miał ciało człowieka, a głowę byka. Nazywał się właściwie Asterios lub Astę non i był synem Pasifae. żony Minosa, i byka przysłanego przez Posejdona — Minorowi. Minos, którego narodziny potwora, pochodzącego z przeciwnego naturze związku Pasifae. napełniły przerażeniem i wstydem, zlecił przebywającemu wówczas na jego dworze artyście ateńskiemu, Dedałowi. wzniesienie olbrzymiego pałacu (Labiryntu). składającego się z takiej gmatwaniny komnat i korytarzy, iż tylko Dedal mógł w nim odnaleźć drogę. Tam właśnie zamknął potwora. Co roku (inni powiadają. że co trzy lata, a nawet co dziewięć) dawał mu na pożarcie siedmiu młodzieńców i siedem dziewcząt, daninę, jaką narzucił Atenom. Tezeusz zgłosił się dobrowolnie do grupy młodzieńców i dzięki pomocy -* Ariadny, udało mu się nie tylko zabić potwora, lecz i odnaleźć drogę powrotną na światło dzienne (— Tezeusz: interpretacja euhemerystyczna — Tauroś).

Mit ten zachowuje pamięć o cywilizacji „minojskiej”, która najprawdopodobniej czciła byka i wznosiła olbrzymie pałace, jak owe odkryte w Knossos dzięki wykopaliskom Evansa i gdzie indziej. Labirynt jest istotnie „pałacem podwójnego topora” (z greckiego Adfłpuę); symbol ten odnajdywany niemal wszędzie na pomnikach minojsldch, związany jest może z kultem sołamym. bg

ApAB»Iini,4;15,8;D.S.I 61;IV6l;77;Pta. 7Vi I5a;19;21; Pm. 122,5; 24,1; 27.10; ID 18,11; 16 . Vo& Aol V 5*8 i Sm. orffoc; Schol io Ve*. Aa. VI21; Hy*. Fab. 40-.41; 42; por. A XVm 590n.; O*. Ma. Vffl 167;ffer.iv 115a;CaD.A thLiWmi PLPhaedo 58 «;Sff.X4, S, p. 477.

MINY ADY (Mtvud5eę)-trzy córki króla Minyasa, władającego w Orchomenos. Nazywały się Leukippe, Aisippe i Ałkitoe (albo Alkatoe). Są bohaterkami mitu, którego zadaniem było ukazać, jakie kary zsyła Dionizos na tych, którzy odmawiają uczestnictwa w jego kulcie. Istnieje wiele wersji tego mitu. We wszystkich pojawia się następujący wątek: trzy siostry podczas święta Dionizosa pozostały w domu, zajęte przędzeniem i haftowaniem, podczas gdy kobiety z Orchomenos (łub z Teb, zależnie od weigO przebiegały góry jako bachantki. Rodzaj kary jest jednak różny w poszczególnych wersjach.

W niektórych wersjach opowiada się, że powój i winna latorośl oplotły stołki, na których siedziały siostry, a mleko i wino sączyły się z dachu. Tąjemnicze światła ukazywały się w komnatach, a wszędzie rozbrzmiewały głosy dzikich zwierząt, dźwięki fletów i bębenków. Przerażone Minyady opętał mistyczny szał, pochwyciły małego Hippasosa, syna Leukippe, i rozszarpały go, biorąc go za jelonka. Następnie uwieńczyły się bluszczem i dołączyły do innych kobiet w górach. Albo w innej wersji zostały przemienione w nietoperze.

Istnieje wersja przedstawiąjąca mit zupełnie odmiennie: przed wymierzeniem kary sam Dionizos przyszedł do trzech sióstr pod postacią młodej dziewczyny i wypominał im obojętność. Wykpiły go. Wówczas Dionizos przemienił się na ich oczach w byka, potem panterę i wreszcie lwa. Równocześnie mleko i wino zaczęło sączyć się ze stołków, na których siedziały siostry. Minyady, jak w poprzedniej wersji, uległy szaleństwu i rozszarpały małego Hippasosa. bg

Aol Uh. 10 Ph. 0L Gr. 38; Ad. VH m 42; O*. Ma IV 1 i

1

MINERW a - rzymska bogini, utożsamiana z helleńską Ateną. Nie wydaje się, żeby należała do bardzo dawnych bóstw panteonu łatyńskiego. Pojawia się naprzód w Etrurii i weszła do trójcy zwanej .kapitoliń-ską” obok łowicza t Junon). Jedna z najstarszych jej świątyń wznosiła się na MonsCaelius, gdzie jak powiadano, zatrzymał się niegdyś oddział etruski pod rozkazami CachiMB Yfcenny, przybyły na pomoc Romulu-sowi świątynia ta nosiła nazwę Mmerva Capia - Mi