IMG07

348 • Teogonia znaczył: surowo oraz bezwzględnie. Jak podają przekazy, żaden auleta nie miał prawa wstępu do świątyni poświęconej T, gdyż właśnie auleta -> Eumolpos, za namową Filonome, oskarżył go przed Kyknosem.

Teogonia, poemat Hezjoda (VII/VI w. p.n.e.), w którym autor opisuje narodziny greckich bogów oraz powstanie świata. Jest, obok poematów Homera, —> Iliady i —> Odysei, głównym źródłem wiadomości o powstawaniu świata. Współczesny przekład poematu dał J. Łanowski, He-zjod. Narodziny bogów (Teogonia). Patrz także Apate, Gaja, Hestia, Metys, okeanidy, Pandora, Prometeusz, Sfinks, Tamyris, tytani, Uranos.

Teoklymenos,¹ wieszczek. Syn Polyfejdesa (potomek —> Me-lampusa). Pochodził z —> Argos, lecz uznany winnym zabójstwa musiał udać się na wygnanie. W Pylos spotkał —> Telemacha, któremu towarzyszył na Itakę i objaśnił wróżbę udzieloną przez ptaka. W obecności —» Penelopy przepowiedział, że -» Odyseusz znajduje się niedaleko. Przepowiedział też zalotnikom, jaki czeka ich los. Postać T. uwzględniona jest w —» Odysei (pieśń XV, w. 223 n.) Homera. ² Inny -> heros o tym imieniu, syn —> Proteusza i Psa-mate, występuje w tragedii Helena Eurypidesa. Po śmierci Proteusza, króla dolnego Egiptu, jego syn T. wstąpił na tron. Był wrogiem Greków, składał w ofierze wszystkich, którzy dostali się w jego ręce. Gdy -» Helenę, na rozkaz opiekującego się nią -> Zeusa, przeniósł —»Hermes na dwór Proteusza (-»Parysowi —>Hera dała tylko zjawę Heleny, nie ją samą), szlachetny król nie pozwalał nikomu jej zniesławić. Kiedy jednak zmarł, próbował ją zdobyć jego syn. T. nie udało się zdobyć Heleny, oskarżył wówczas własną siostrę Teonoe o porozumienie się z Heleną, grożąc jej śmiercią. Gdyby nie wstawili się za nią —> Dioskuro-wie, skończyłaby tragicznie.

Tereus, syn Aresa, król Tracji. Mąż -»Prokne, z którą miał syna Itysa. Uwiódł siostrę Prokne —* Filomelę (obydwie córki —»Pandiona i Zeuksippe) i uciął jej język w obawie, że żona dowie się o zdradzie. Filomela jednak utkała peplos, szatę kobiet greckich, a w jej deseniu przekazała Prokne wiadomość o swoim losie. Dzięki temu siostra uwolniła więzioną w leśnym szałasie Filomelę i wspólnie postanowiły zemścić się na królu. Prokne zabiła swego syna i podała mężowi potrawę przyrządzoną z jego ciała. Kiedy T. najadł się, wyjawiła prawdę, wówczas król zaatakował ją mieczem, ale bogowie sprawili, że głównego winowajcę zamienili w ptaka dudka, którego czubek przy-

Tersandros • 349

pominą przyłbicę T. Obie siostry, Prokne i Filomela, również zostały przemienione w ptaki: Filomela w jaskółkę, a Prokne w słowika. Mit o T. znamy dzięki -> Metamorfozom (ks. VI, w. 427) Owidiusza, choć wcześniej Sofok/es (496-406 p.n.e.) napisał tragedię Tereus, ale pozostały z niej tylko fragmenty. T. występuje też (już jako ptak) w komedii Arystofanesa Ptaki. • Ze starożytności niewiele zachowało się dzieł przedstawiających króla I W czasach nowożytnych RR Rubens namalował Ucztę Tereusa (1636-1638), którą można oglądać wMuseo del Prado w Madrycie. Pafrz także Toas.

Terminus (‘granica’), rzymski bóg granic, opiekun własności. Prosili go o wsparcie rolnicy, których ziemiom zagrażało wchłonięcie przez latyfundia. Oddawali mu cześć —»Sabinowie, Etruskowie i Ligurowie, co wskazuje na stary kult boga. Na cześć T. Rzymianie obchodzili rokrocznie 23 lutego święto Terminalia, podczas których spotykano się przy kamieniach granicznych, składano bogu ofiary, po czym odbywały się uczty. Przedstawiano boga najpierw w postaci zwykłego kamienia, później była to ludzka głowa wieńcząca stożkowaty kamień. O religijnym uzasadnieniu nietykalności granic państwa pisze historyk rzymski Liwiusz (59 p.n.e.-17 n.e.) w swojej historii Rzym u pt. Dzieje Rzymu od założenia miasta Patrz także Sylwan. Terpsychora (‘kochająca taniec’), jedna z dziewięciu —> muz, córek —> Zeusa i —> Mnemosyne. Opiekunka tańca, przedstawiano ją jako dziewczynę trzymającą w ręku lirę i —» plektron, pałeczkę służącą do grania na instrumentach strunowych. Uważano ją niekiedy za matkę —> syren, ponieważ tak jak one śpiewem oczarowywała słuchaczy. Od V w. p.n.e. była patronką poezji lirycznej, chórów dramatycznych oraz tańca.

Tersandros,¹ syn —> Polynejkesa i Argii, łączący w ten sposób ród —> Edypa i -» Adrastosa. Uczestnik wyprawy —> epigonów przeciw Tebom. Dał —»Eryfyli peplos -»Harmonii (—»suknia Harmonii), by nakłoniła syna -»Alkme-ona do uczestnictwa w wyprawie. Po zdobyciu miasta uzyskał władzę w Tebach. Wezwał wówczas do powrotu mieszkańców, którzy uciekli podczas łupienia miasta. Poślubił Demonassę, córkę -> Amfiaraosa. z którą miał syna Tisamenosa. Był uczestnikiem pierwszej wyprawy przeciw —»Troi, zakończonej wylądowaniem okrętów w Myzji.

Został zabity przez —> Telefosa. Według tej wersji mitu _> Diomedes wyprawił mu uroczysty pogrzeb. Wergiliusz w-> Eneidzie (ks. II, w. 261) daje inny przekaz, według