meteo004 (2)

CL największym należeniu, powstaje w wyniku konwekcji. Rozkład przestrzenny opadów W' dużym stopniu jestuwarunkowany T5rografiq~lefenu i ekspozycją w stosunku do przeważających wiatrów ze sektora zachodniego. Ilość opadów wyraźnie wzrasta wraz z wysokością terenu nad poziomem morza. Z konfiguracją terenu i jego pokryciem wyraźniejszy związek wykazują opady letnie, a słabiej z tymi czynnikami jest związany rozkład przestrzenny opadów w zimie.

4.4.1 ROCZNE I MIESIĘCZNE SUMY OPADÓW A TMOSFERYCZNYCH

Na przeważającej części obszaru Polski notuje się roczne sumy opadów w wysokości od 500 do 700 mm. W poszczególnych latach mogą się one różnić od sumy wyliczonej dla okresu wieloletniego nawet bardzo znacznie, o kilkadziesiąt procent. Opady są bowiem elementem pogody odznaczającym się dużymi wahaniami z roku na rok.

Najbardziej suchy w stuleciu 1881-1980 na terenie Polski był 1951 r. Średni opad wynosił 489 mm i stanowił około 77% średniej wieloletniej. Z kolei najbardziej wilgotny rok 1970 cechowała średnia suma opadów w wysokości 802 mm. Stanowiła ona około 127% sumy średniej wieloletniej. Zarówno w roku najbardziej suchym, jak i w roku najbardziej wilgotnym, występowały na terenie kraju obszary, gdzie zanotowane sumy opadów odbiegały od wartości średniej wieloletniej wyliczonej dla całej Polski. Oznacza to. że nie istnieją sytuacje, aby cały obszar Polski w danym roku cechowały sumy opadów' wyjątkowo małych lub wyjątkowo dużych (K. Koźuchowski. 1985).

Na podstawie analizy danych z lat 1881-1980. należy stwierdzić, żc ekstremalne sumy roczne opadów na terenie Polski osiągnęły następujące wartości: najniższy opad - 318 mm zanotowano we Wrocławiu w 1953 r.. a najwyższy - 1564 mm, zmierzono w Zakopanem w- 1913 r. Dla Kasprowego Wierchu ustalono wartość 2396 mm zanotowaną w 1945 r. (w-g danych z lat 1931-1980) (K. Koźuchowski, 1985).

Skrajne sumy roczne opadów w wieloleciu mogą być w różnych regionach kraju nawet o 40-50% większe lub mniejsze od średniej wieloletniej. Na Nizinie Wielkopolskiej na przykład w latach 1951 1980 najwyższe sumy opadów były większe o ponad 300-340 mm. Także sumy opadów w następujących po sobie kolejnych latach mogą kształtować się bardzo różnie, co również świadczy o małej stabilności opadów. Jeszcze większe zróżnicowanie sum opadów zaznacza się w poszczególnych miesiącach. Miesięczne sumy opadów mogą się wahać od około 30% do prawie 250% wartości średniej wieloletniej. Większa zmienność cechuje opady jesienne, a mniejsza opady wiosenne. Osłabienie cyrkulacji cyklonalnej w marcu i październiku niekiedy sprawia, że opady w tych miesiącach są znikome lub notuje się ich brak.

/

Najmniej opadów spada na nizinach Wielkopolskiej i Mazowieckiej. Tutaj roczne sumy opadów z okresu wieloletniego nie przekraczają 550 mm, a lokalnie nawet 500 mm (rys. 4.25). W Śremie na przykład wynoszą tylko 479 mm. w Pakości 438 mm. W Poznaniu i Gnieźnie średnia roczna suma opadów z lat 1951-1990 osiągnęła lylka5Q8 mm. W najbardziej suchych latach na Kujawach opady w ciągu roku wynoszą tylko około 300 mm (Pakość 260 mm. Powidz 389 mm. Żnin 322 mm), a na pozostałym terenie Niziny Wielkopolskiej, ogólnie biorąc, nie przekraczają 400 mm (A. Woś, 1994).

122