Obrazek41

nlu w przedpokoju. Dale) była zacisznie urządzona bawialnia, w bawialni dwoje drzwi: Jedne prowadziły do niewielkiego Jadalnego pokoju 1 sypialni, przez drugie • wychodziło sią na korytarz, na lewo od korytarza znajdowała sią rząslście oświetlona sala. Cale to mieszkanie skombinowano częściowo z kotar, cząSciowo z fragmentów iróżnych teatralnych wnątrz. Meble 1 rekwizyty również wzięto ze .-sztuk repertuaru. Kurtyna była zapuszczona i tak zastawiona mendami, że trudno sią było domyślić, gdzie znajduje sią otwor sceny

—"kltacie oto cale pomieszczenie, w którym można nie tylko grać, lecz 1 mieszkać — zakomunikował nam Arkadiusz Nikołajewicz.

Nie czując desek scenicznych zachowywaliśmy sią Jak u siebie w domu, bez przymusu. Zaczęło sią od , oglądania pokoi, a później każdy sobie znalazł jakiś przytulny kącik, przyjemne towarzystwo i zajął sią rozmową. Torcow przypomniał nam, że zebraliśmy sią tutaj nie na rozmowy, lecz żeby sią uczyć.    i

—    Cóż mamy robić? — zapytaliśmy.

—    To samo, co na poprzedniej lekcji — odpowiedział Arkadiusz Nikołajewicz — działać prawdziwie, w sposób uzasadniony i celowy,

W dalszym ciągu staliśmy nieruchomo,

—    Nie wiem doprawdy... Jak to ma być... Raptem ni z tego, ni z owego działać celowo — powiedział Szustow. >

—    Jeżeli nie potraficie działać ni z tego, ni z owego, to wymyślcie sobie Jakiś cel działania. Czyżbyście nawet w tych zwykłych, codziennych warunkach nie potrafili uzasadnić jakiejś akcji zewnętrz-nej? Wiuncow, jeżeli poproszą pana na przykład, żeby pan poszedł i zamknął te drzwi, czyż mi pan odmówi?

—    Zamknąć drzwi?! Z przyjemnością! — odpowiedział Wiuncow ze zwykłą alektacją.

Amśmy sią obejrzeli, jak trzasnął drzwiami i wrócił na swoje

Trudno to nazwać zamknięciem drzwi — zauważył Torcow. — Jest to trzaśniecie drzwiami na odczepne. Przez słowa „zamknąć drzwi" rozumiemy przede wszystkim stsimtenjL.HUltfjw^-- zamknięcia ich tak, żeby przez nie nie wiało, jak teraz, lub żeby w przedpokoju ■ nie było słychać, ó czym tu mówimy,-'' j

_ Kiedy, słowo dają, nie chcą sią trzymaćl W: żaden sposóbl

Na swoje usprawiedliwienie zademonstrował, że .drzwi same odskakują z powrotem.

—    Tym wiącej czasu 1 dobrej woli potrzeba użyć, żeby spełnić moją prośbą.

Wiuncow poszedł, długo mocował sią z drzwiami i wreszcie je za-mknął.

—    To było prawdziwe działanie — zachęcił go Torcow.

—    Niech i mnie pan coś wyznaczy — nalegałem.

—    A czyi nie potrafi pan sam coś wymyślić? Oto kominek l drzewo. Niech pan pójdzie i rozpali na kominku.

Usłuchałem, ułożyłem drzewo, ale zapałek nie znalazłem ani u siebie, ani na parapecie kominka. Znów musiałem sią naprzykrzać Tor-

—    A po cóż panu zapałki? — dziwił sią.

—    Jak to po co? Zęby podpalić drzewo.

—    Dziąkują uniżenie! Przecież, kominek to tekturowy rekwizyt. Czy pan chce teatr spalić?

—    Nie naprawdą, przecież tylko na niby chcą zapalić na kominku — tłumaczyłem sią.

—    Żeby zapalić „na niby", wystarczą zapałki „na niby*'. Oto są,, proszą.

Wyciągnął do mnie pustą dłoń.

—    Czyż cała sprawa polega na potarciu zapałki? Chodzi o coś zupełnie innego<^stotną rzeczą iest ^wierzyć, że gdvbv miał pan■ W ręku nie zapałki „na niby", lecz prawdziwe, zrobiłby pan, właśnie

obecnie, robi to pan. z ząpał.kąmj...„ną. ..nJbyy^Gdy będzie pan grał Hamleta i poprzez jego skomplikowane prżeżycla psychiczne dojdzie do momentu- zabójstwa króla, czyż wszystko będzie polegało na tym, żeby mieć w ręku prawdziwą, wyostrzoną szpadę? I jeśli jej zabraknie, to czyż pan nie będzie mógł zakończyć widowiska? Może pan więc zabijać króla bez szpady L palić na kominku bez zapałek. Zamiast lego niech zapłonie 1 błyśnie pańska wyobraźnia.

Poszedłem palić na kominku i mimochodem słyszałem, jak Torcow rozdawał uczniom, różne zadania. Wiuncowa i Małoletkową posłał . do sali l kazał im zainicjować jakąś grą; Umnowych, były kreślarz, miał narysować plan domu i wymiary obliczyć krokami; Wieljaml-nowej zabrał Jakiś list mówiąc, żeby go szukała w jednym z pięciu pokoi; Goworkowowl zaś szepnął, że list Wieljaminowej oddał Pusz-czynowi, aby go gdzieś dobrze schował. Zmusiło to Goworkowa do śledzenia Puszczyna. Słowem, Torcow wszystkich rozruszał i na pewien czas zmusił każdego do Jakiegoś rzeczywistego działania.

Co do mnie udawałem nadai, że^- palą na kominku. Rzekoma zapałka gasła „na niby". Chciałem przy tym widzieć ją ! wyczuwać w ręku. Nie udawało ml sią to jednak. Starajem sią również ujrzeć płomień na kominku, odczuć jego ciepło, ale też nic z tego nie wyszło. To palenie prędko mi sią sprzykrzyło. Trzeba było poszukać czegoś innego. Zaąząłem przestawiać meble I inne przedmioty, ale ponieważ te wymuszone zadania niczym nie były usprawiedliwione, wykonywałem je mechanicznie.

Torcow zwrócił mj uwagą na to, że tego rodzaju nieumotywowane, automatyczne czynności przebiegają na scenie niezmiernie szybko, ^daleko szybciej niż świadome, usprawiedliwione.

—    I nic dziwnego — dodał. —<c^Ciedy spełnia pan czynności automatycznie, bez określonego celu.^ją _.rną.    pa., czy pi _.zą t rzy_mąć

- 53 -