Obraz (178)

Potrzeba dużych luzów wynika z konstrukcji szkieletu mechanizmów (połączenie płyt łożyskowych słupkami), a także z technologii wykonania otworów łożyskowych w płytach. Oba te elementy są przyczyną niewspółosiowości otworów łożyskowych. Rodzi to niebezpieczeństwo wystąpienia współpracy krawędziowej czopa i panewki. Zmieniają się wówczas naprężenia gnące w czopie i rozkład nacisków jednostkowych w łożysku. Aby zapobiec obu tym zjawiskom, w łożyskach zegarowych stosowane są krótkie czopy oraz duże luzy względne.

Obliczanie łożysk ślizgowych polega na sprawdzeniu wartości kilku parametrów.

Maksymalne naprężenia gnące o_max występują w przekroju poprzecznym czopa leżącym w płaszczyźnie czołowej wałka podczas współpracy krawędziowej, gdy siła F działa na ramieniu równym l_x. Minimalna średnica czopa d_mXa, w której nie zostaną przekroczone dopuszczalne naprężenia gnące k :

32 Fl_x

gdzie: F - obciążenie poprzeczne łożyska [N],

l_x — czynna długość współpracy czopa i panewki [mm], d — średnica czopa [mm].

Obliczeniowe naciski jednostkowe p_obX w łożysku ślizgowym określa zależność:

W łożysku walcowym maksymalna wartość nacisków p^ oraz ich rozkład zależą od wartości siły poprzecznej F oraz od pola rzeczywistej powierzchni styku czopa z panewką (rys. 1.2), a to z kolei jest zależne od luzu w łożysku. Przy niewielkiej względnej dokładności wykonania czopa i panewki należy spodziewać się dużego rozrzutu wartości luzów, a więc i dużego rozrzutu nacisków maksymalnych. Dla ułatwienia obliczeń wprowadzono pojęcie nacisku obliczeniowego, którego wartość i rozkład są niezależne od luzu promieniowego w łożysku.

Moment tarcia (oporów ruchu) M_t w łożysku obciążonym siłą poprzeczną F oraz wzdłużną Q :

d D.+d.

M = F-p, +Q --- p_t

*    2    4    ¹

gdzie: p — obliczeniowy współczynnik tarcia powierzchni walcowej czopa i panewki,

p_t - obliczeniowy współczynnik tarcia powierzchni czołowej wałka i płyty.

9