Obraz (43

W dostępnym piśmiennictwie nie opisano wpływu narażenia pokarmowego związki na układ oddechowy, sercowo-naczyniowy lub mięśniowo-szkieletowy u ludzi. Nie ma infor macji o jego działaniu na wątrobę i skład moifotyczny krwi. W opisanym przez Kleina i in (1985) wypadku spożycia wodorotlenku amonu przez 3 osoby stwierdzono uszkodzenie obrzęk przełyku, a bezpośrednim powodem śmierci tych osób było zaprzestanie pracy nerek W publikacji tej nie ma jakiejkolwiek informacji o wielkości narażenia.

Informacje o wynikach badań ostrego narażenia na amoniak przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3.

Skutki zdrowotne ostrego narażenia ludzi na amoniak drogą inhalacyjną

Stężenie, ppm	Okres narażenia	Skutek	Piśmiennictwo
5.000	30 min, 1 dzień	śmierć	Henderson, Hag gard 1927
134	1-kromę, 5 min	silne podrażnienie błon śluzowych nosa	Keplinger i in. 1973
72	1-krotne, 5 min	silne podrażnienie błon śluzowych nosa	Keplinger i in. 1973
50 i 32	1-kromę, 5 min	2 osoby wskazywały na ból nosa przy 50 ppm i 1 przy 32 ppm	Keplinger i in. 1973
100	30 s, każdy z otworów nosowych	wzmożony opór oddechowy w trakcie eksperymentu i u 11 z 23 ochotników podrażnienie nosa	McLean i in. 1979
50	2 h, 1 dzień	lekkie, krótkotrwałe podrażnienie oczu i gardła oraz pobudzenie do kasłania	Farber, Rossano 1975
500	30 min, 1 dzień	ból gardła i nosa, wzmożony pobór powietrza do płuc	Silverman i in. 1949

Toksyczność podchroniczna

Obserwacje ochotników narażonych na amoniak o różnych stężeniach i o różnym czasie narażenia najczęściej pozwoliły stwierdzić podrażnienie oczu oraz górnych dróg oddechowych, a także zmiany czynnościowe układu oddechowego.

Narażenie inhalacyjne ochotników na amoniak o stężeniach: 70; 35 i 17,5 mg/m^J, trwające 6 tygodni, 5 dni w tygodniu, 6 h dziennie, wywołało podrażnienie nosa i gardła tylko w pierwszym tygodniu (Ferguson i in. 1977). W kolejnych tygodniach nie obserwowano tych zmian, co było spowodowane adaptacją organizmu na działanie amoniaku. Analizy statystyczne wyników pomiarów tętna, ciśnienia krwi, badań neurologicznych, częstości oddechów, całkowitej pojemności życiowej (FVC) i jednosekundowej, natężonej pojemności wydechowej (FEVi) u narażonych ochotników nie wykazały istotnych zmian.

Analiza czynników narażenia pracowników hodowli bydła i trzody, a także drobiu wykazała korelację między narażeniem na amoniak a upośledzeniem czynności oddechowej płuc. W tych długoterminowych badaniach Donham i in. (1995) wykazali, że narażenie pracowników chlewni na amoniak o stężeniu > 5 mg/m³ jest czynnikiem, wywołującym zmniejszenie wartości FEV! o 3 lub więcej procent w czasie godzin pracy. Natomiast w wypadku pracowników hodowli drobiu wartość ta wynosi 8,5 mg/m³ {Donham i in. 2000).

10