P1090281

j PRAWIDŁOWY ROZWÓJ

l

MOWA DZIECIĘCA CHARAKTERYZUJE SIĘ WYSTĄPOWANIEM PEWNYCH ZJAWISK, KTÓRE SĄ ZGODNE Z NORMĄ ROZWOJOWĄ I. Do charakterystycznych zachowań językowych, mających prawo wystąpić w pierwszych 6-7 latach życia należą:

•    SUBSTYTUCJE

•    ELIZJE

•    REDUKCJA GRUP SPÓŁGŁOSKOWYCH

•    METATEZY

n.

•    NEOLOGIZMY

•    KONTAMINACJE

•    AUGMENTATYWY

p

Zjawiska z grupy I. prowadzą do zniekształcenia fonetycznej budowy słów i są jedynie przejawem „trudności wieku dziecięcego”. Trudności te wynikają: ze zbyt niskiej sprawności narządów artykulacyjnych. Sprawność realizacyjna zależy od dojrzałości układu nerwowego warunkującego rozwój motoryki i kinestezji artykulacyjnej, niezbędnch dla prawidłowej artykulacji.

Do 3 r. ż. obserwowane błędy w obszarze FONOLOGII mogą być również następstwem nieukończonego rozwoju słuchu fonematycznego.

Odstępstwa dotyczące SKŁADNI, SEMANTYKI czy PRAGMATYKI mogą być związane z rozwojem myślenia (gr II), wynikać z braku odpowiedniej kompetencji językowej i komunikacyjnej lub negatywnego wpływu środowiska (gr-n).

Uwzględniając indywidualne tempo i rytm rozwoju każdego dziecka zjawiska te - z różnym nasileniem 1 mają prawo występować do 6-7 r.ż

ZAKŁÓCENIA

ROZWOJU MOWY co się przejawia SORM

(Samoistnym Opóźnieniem Rozwoju Mowy)

i

w ICD -10 tzw. krańcowe warianty prawidłowego rozwoju,

i

do których - zgodnie z tradycyjnym, (uznawanym przez polskich autorów podejściem) zalicza się:

•    WYCINKOWE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY

1 ZESPÓŁ OPÓŹNIENIENIA MOWY CZYNNEJ

•    OPÓŹNIENIE ROZWOJU ARTYKULACJI

a zgodnie z podejściem zachodnich klinicystów jedynie:

•    OPÓŹNIONY ROZKWIT MOWY (ang. łatę bloomers), tożsamy z wycinkowym opóźnieniem rozwoju mowy

i

U tych dzieci opóźniony jest tylko rozwój ekspresji językowej. Zalicza się do nich tylko I grupę dzieci z ORM, tj. -»

I gr. - dzieci, które zaczęły mówić późno i od razu prawidłowo;

Przyczyną opóźnionego rozkwitu mowy jest - wolniejsze dojrzewanie układu nerwowego (co wiąże się z indywidualnym tempem i rytmem rozwoju dziecka)

U dzieci z late bloomers - po ukończeniu 3 roku życia opóźnienie wyrównuje się samoistnie - bez konieczności interwencji specjalistów.

ZABURZENIA ROZWOJU MOWY

(przejawiające się NORM - Niesamoistnym Opóźnieniem Rozwoju Mowy)

dzielą się na:    *

* ROZWOJOWE (DLD)

ze względu na kryterium objawowe zaburzenia te mogą być: recepcyjne,

recepcyjno-ekspresywne,

(* brak rozpoczęcia a a następnie opóźnienie rozwoju mowy) ze względu na palomechanizm wyróżnia się;

recepcyjne,

ekspresywne,

recepcyjno-ekspresyjne

(• większa różnorodność objawów: utrata, zahamowanie, regres...)

WTÓRNE (PARCJALNE)

Zaburzenia rozwoju mowy mają charakter zaburzeń wtórnych, gdyż są następstwem innych schorzeń lub deficytów rozwojowych:

PIERWOTNE (SPECYFICZNE; FRAGMENTARYCZNE)

1

Zaburzenia rozwoju mowy mają charakter zaburzeń pierwotnych, gdyż są bezpośrednią konsekwencją działania czynnika patogennego:

I    * SLI-tj. SPECYFICZNE UPOŚLEDZENIE ROZWOJU JĘZYKA (lub czysta postać DLD) (afazja, dysfazja rozwojowa, alalia) [•początkowo BRAK rozwoju mowy—» a nast.opóźnienie w jej rozwoju]

I

To zaburzenie rozwojowe, przejawiające się opóźnieniem w rozwoju języka (w nabywaniu kompetencji językowej) bez uchwytnego czynnika etiologicznego Podobieństwo objawów do:

-    upośledzenia umysłowego,

-    prostego (wycinkowego opóźnienia rozwoju mowy,

-    autyzmu,

-    głuchoty.

II    * SPECYFICZNE ZABURZENIA ARTYKULACJI

Opóźnienie rozwoju mowy dotyczy tylko fonetyczno-fonologicznego poziomu języka

Cel terapii logopedycznej - budowanie i rozwijanie kompetencji językowej i komunikacyjnej.

tn a> 3. n «

tn 2

I. Zaburzenia rozwoju mowy, które przejawiają się trudnościami w nabywaniu kompetencji językowej w wyniku:

1.    upośledzenia rozwoju umysłowego;

2.    niedosłuchu    "N

( U tych dzieci celem terapii logopedycznej jest budowanie i    _

rozwijanie kompetencji językowej i f — komunikacyjnej)

U. Zaburzenia rozwoju mowy, które są konsekwencją niskiego poziomu funkcji wykonawczych (sprawności realizacyjnych) w wyniku:

1.    różnych schorzeń neurologicznych (np. mózgowego porażenia dziecięcego);

2.    wad anatomicznych w obrębie jamy ustnej (nieprawidłowy zgryz, rozszczep podniebienia, anomalie w budowie języka, podniebienia twardego itd.), nosowej i gardłowej.

(U tych dzieci celem terapii logopedycznej jest usprawnianie realizacyjne (doskonalenie funkcji leżących u podstaw mowy (oddechu, fonacji i artykulacji bądź tylko artykulacji).

m

n

t/3

*0

*5

w

co

m

W

co _ -w °

2^. m n>

00 3

rtri <D

N 2

HĆ⁴ O

g a. ś ^s

m

ROZLEGŁE - PDD (CAŁOŚCIOWE; GLOBALNE)

|

zaburzenia rozwoju mowy st konsekwencją rozległych (przenikających się wzajemni' ZABURZEŃ ROZWOJU PSYCHICZNEGO (SFERY PSYCHICZNEJ)

1

*    AD - AUTYZM

*    zaburzenia o spektrum autystycznym (z cechami autyzmu), przejawiające zaburzeniami w obszarze kilki sfer rozwoju, w tym komunikacji językowej i funkcjonowania społecznego.

Zaburzenia autystyczne uniemożliwiają bądź utrudniaj nabywanie kompetencji językowej i komunikacyjnej.

Zatem celem terapii logopedyczn jest rozwijanie języka (budowanie i rozwijanie kompetencji językowej i komunikacyjnej).