72 (167)

Okres ostry

Udar charakteryzuje się wystąpieniem dużego krwotoku i nagłą utratą przytomności. W wyniku wylewu podnosi się ciśnienie wewnątrzczaszkowe, co zakłóca pracę całego mózgu. W czasie ataku twarz chorego ulega zaczerwienieniu, oddech staje się charczący, czasami nierównomiernie rozszerzają się źrenice a tętno jest mocne. Kończyny są całkowicie porażone i zwiotczałe. Z powodu rozstrojenia całego układu nerwowego wszystkie odruchy zostają zniesione. Po stronie zdrowej występuje silniejsze napięcie mięśni.

Okres kompensacji

Po reakcji organizmu na udar następuje przyspieszenie tętna i wzrost ciepłoty. Chory staje się niespokojny, nawet zamroczony. Stopniowo powracają odruchy po stronie zdrowej. Mięśnie, po stronie porażonej, ze stanu zwiotczenia przechodzą w stan zwany wczesnym stanem kurczowym, cofającym się niekiedy przed wystąpieniem późnego stanu kurczowego. Najcięższymi zmianami dotkniętajest kończyna górna, szczególnieręka i palce. Głowa chorego ustawiona jest normalnie. Osłabione są mięśnie tułowia i brzucha.

Okres adaptacyjny

W okresie tym zaczynają powracać odruchy po porażonej stronie ciała. Kończyna górna układa się w przywiedzeniu, zgięta w stawie łokciowym, z nawróconym przedramieniem, zgiętym nadgarstkiem i palcami. Kończyna dolna jest usztywniona, nadmiernie wyprostowana w stawie kolanowym, stopa ustawiona w silnym zgięciu podeszwowym.

Najmniejsze jest porażenie nerwu twarzowego i ustępuje najwcześniej. Język chorego po wysunięciu zwraca się w stronę porażonej części ciała. Porażenie nie obejmuje żwaczy i zwieraczy.

Często występują zaburzenia czucia (szczególnie czucia postawy j kinestatycznego).

Podczas chodzenia chory pochyla się w kierunku zdrowej strony i przerzuca porażoną kończynę dolną półkolem do przodu, gdyż dzięki obu tym ruchom może - przy utraconej zdolności zginania w stawie biodrowym i kolanowym - oderwać opadającą stopę od ziemi.

W okresie późniejszym, poza wspomnianymi objawami, mogą wystąpić: ruchy mimowolne, zmiany troficzne skóry, drżenie porażonych kończyn, ruchy atetotyczne i zanik mięśni ręki.

Stosowane zabiegi

OKRES OSTRY

W tym okresie najważniejszą sprawą jest zapobieganie powstawaniu:

•odleżyn,

•    powikłań krążeniowo-oddechowych,

•    usztywnień i przykurczów w pozycjach nienormalnych (niefunkcjonalnych).

Osiąga się to przez dbałość o higienę łóżka chorego i jego ciała oraz przez częstą (co 2-3 godziny) zmianę ułożenia pacjenta. Prawidłowe, dopuszczalne ułożenia pacjenta są pokazane na rys. 16,17,18. W lżejszym przebiegu udaru dodatkowo można stosować ułożenie na chorym boku (Rys. 19).

Masaż

Jeżeli stan zdrowia pacjenta pozwala, można, już od 3. -9. dnia po udarze, przy akceptacji lekarza prowadzącego wy-

149