~LWF0109

usprawiedliwiony, ponieważ okres jego panowania charakteryzuje się, podobnie jak i czasy jego syna i następcy, Knuta Wielkiego, znacznym rozwojem wpływów angielskich na kościół w Danii.

Podobnie długotrwałe było utwierdzanie się chrześcijaństwa jako religii państwowej w Norwegii. Pierwszym królem norweskim, który przyjął chrzest był naj-jnjpdszy_ syn Haralda Pięknowłosego, Hakon Dobry. Na mocy układu pomiędzy swym ojcem i królem angielskim Athelstanem (około 930 r.) przebywał on w Anglii na dworze tego kroki w charakterze zakładnika. Po dojściu do władzy w walce przeciwko Erykowi Krwawemu rozpoczął on prawdopodobnie akcję chry-stianizacyjną w Trondheimie, która jednak nic przyniosła poważniejszych rezultatów. Jeżeli można wierzyć Snorre Sturlasonowi, został on pochowany zgodnie z dawnymi zwyczajami¹. Wydaje się, że wiadomość tę zawdzięczać należy wyłączni e dedukcji sagamadra, który oparł się na cytowanym już przez nas — i przez siebie — Hdkonarmdl, gdzie Eiyindr wysłał Walkyrie po zmarłego króla. Chrześcijaninem, przynajmniej formalnie, był następny władca Norwegii, Harald Grafell (960—975), syn Eryka Krwawego i duńskiej księżniczki Gunhildy, córki Gorma Starego. Zachowała się wiadomość, że miał on rabować świątynie pogańskie z ich skarbów²2. Być może, iż w tej informacji, niezbyt pewnej ze względu na osobę autora, przechowała się tradycja o występowaniu Haralda przeciwko publicznemu kultowi pogańskiemu. W każdym razie jego polityczny przeciwnik, jarl Trondheimu Ilakon był gorącym rzecznikiem dawnej wiary. To on, jak to już wspominaliśmy (patrz s. 58) miał „zwrócić⁴⁴ ludowi świątynie dawnych bogów.

Do ponownego rozwoju akcji jdirystianizacyjnej doszło w Norwegii za rządów Olafa Tryggyasona (995—1000). Po jej względnym osłabieniu podczas panowania synów jarla ETakona, Eryka i Svena, którzy, choć obaj chrześcijanie, nie troszczyli się wiele o rozwój nowej rełigii, do pełnego formalnego zwycięstwa chry-stianizmu przyczynił się Olaf Haraldsson (1015—1030). Rychła, przeprowadzona w niespełna dwa lata po klęsce

V    —    , , I.

i śmierci tego króla w bitwie pod Stiklestad, jego kanonizacja, wpłynęła w zasadniczy sposób na kształtowanie się tradycji o nim: na wszystkie jego akcje polityczne, zmierzające w istocie do politycznej unifikacji Norwegii, pełnego podporządkowania sobie wszystkich możnych, łącznie z lokalnymi królikami z Oplandu, patrzono przez pryzmat „świętości⁴⁴ króla, wyniesionego na ołtarze dzięki splotowi okoliczności, nawet przez swych politycznych przeciwników, niezadowolonych z duńskich rządów w Norwegii i to sprawowanych w imieniu małoletniego syna Kmita Wielkiego, Svena, przez jego matkę, niewolnicę Alfiyę. Choć tedy w ostatniej bitwie po stronie Olafa brali udział również poganie^u, co wskazywałoby na słabą w rzeczywistości penetrację nowej religii w szerszych kręgach społeczeństwa, przypisywano temu królowi szczególnie wielkie zasługi w szerzeniu chrześcijaństwa. W każdym jednak razie po 1030 r. dawne kulty nie były już więcej publicznie praktykowane.

..Szczególnie długo i bardzo o por nio następowało przyjmowanie chrześcijaństwa w Szwecji. Misja Ansgara skierowana do Birki nie przyniosła, tam, podobnie jak

¹¹ E. A. Kock, op. cit. t. I, s. 126, Krfidrdpa Ólafs helga, zwrotka 22: „... bad hann a koegri | kęnd kristi lid standa...“ (...polecił on po prawej ręce stanąć oddziałom chrześcijańskim).

/    V

221

1

   Snom Sturluson, TJeimskringla t. I, Saga Hdkonar goda, cap. 32.

2

   Snorri Sturluson, lleimskringla, 1.1, Saga konungs Haralda Graj dl caj). 2.