P1090787

/

i

Motywacje- oksłrnwertywne towarzyszy - jak należy sądzić - przede wszystkim potrzebom uznawanym, a zwłaszcza^.— uznawanym 1 nie-odczuwanym. Natomiast motywacjo inlrowertywne wiążą się z reguły z fKutrzebami odczuwanymi, a zwłaszcza z potrzebami odczuwanymi i nieuznawanymi. Zarówno pierwszy, jak i drugi typ motywacji towarzyszyć może identycznemu uczestnictwu w kulturze I w konsekwencji - wywoływać może analogiczne zmiany w wyposażeniu kulturowym jednostki. Założyć bowiem można, że sam fakt istnienia motywacji (a zatem - istnienia potrzeby) jest warunkiem koniecznym do uczestnictwo w kulturze.

Na podstawo dotychczasowych badań empirycznych sformułować można hipotezę, że potrzeby kulturalne mają zasadniczo tendencję wzrostu w miarę ich zaspokajania. Oznacza to, że redukcja motywacji jest krótkotrwała, zaś ponowne jej wzbudzenie zachodzi stopniowo na coraz wyższym poziomie.

Jeśli w rozważaniach uwzględni się czynnik czasu, to należy założyć, że różnicowanie się motywacji introwertywnych oraz ekstrawer-tywnych prowadzi - aczkolwiek różnymi drogami - do tego samego rezultatu końcowego, a mianowicie do różnicowania się intelektualnych. estetycznych i emocjonalnych potrzeb jednostki ludzkiej.

Proces ten w formie graficznej przedstawić można następująco:

Z kolei przez różnicowanie się potrzeb intelektualnych skłonni bylibyśmy rozumieć to, co często, acz nieprecyzyjnie, określa się mianem rozwoju osobowości człowieka.

Należy wszakże podkreślić, iż w wypadku motywacji o charakterze ekstrawęrtywnym ważne jest nie tyle zaspokojenie określonej potrzeby, co uczynienie lego w sposób mniej lub bardziej "maraiezta-cyjny**, postrzegalny przez innych, a zwłaszcza przez członków grupy odniesienia (jeśli jest nią grupa, w której dany osobnik przebywa). W wypadku motywacji introwertywnych czynnik ten traci znaczenie.

2. CZYTELNICTWO KSIĄŻEK

JAKO SZCZEGÓLNY RODZAJ UCZESTNICTWA W KULTURZE

Z dotychczasowych studiów nad czytelnictwem książek wynika, że kierunek poszukiwań czytelniczych oraz częstość czytania książek ■ znajduje się'pod pewnym wpływem treści kulturowych czerpanych z innych źródeł przekazu, a z drugiej strony - czytelnictwo książek jest jednym z czynników współwyznaczających formy i treść uczestnictwa w kulturze. Duża część autorów przyznaje, iż czytelnictwo książek zajmuje szczególną pozycję wśród zróżnicowanych form tego uczestnictwa (por. np. J. Ankudowicz, 1967, A. Pawelczyńaka, 1969.

S. Siekierski, 1968).

Badacze tego zjawiska są na ogół zgodni co do tego, iż stanowi ono jeden z najistotniejszych wskaźników aktywności kulturalnej członków, określonej społeczności. Jak pisze A.Pawełczyńska- “powyżej pewnego poziomu wykształcenia, mierzonego bądź na zasadzie kryterium formalnego, jakim jest cenzus ukończenia szkoły wyższej, bądź za pomocą różnych kryteriów nieformalnych, dzięki którym można by wyróżnić grupy osób najlepiej przygotowanych do odbioru trudniejszych treści kultury, następuje bardzo znaczna autonomizacja aktywności czytelniczej w stosunku do masowych procesów społeczńo--kulłurowych. Książka przestaje być taką wartością kultury, która w społeczeństwie masowym pojawia się obok telewizora, radia, lodów-