p 7

W grupie potrzeb związanych z bezpieczeństwem znajduje się przede wszystkim potrzeba bezpieczeństwa, jak również pokrewne jej potrzeby — uległości oraz doznawania opieki i wsparcia.

a Potrzeba bezpieczeństwa

Potrzeba bezpieczeństwa wyraża się w trzech zasadniczych formach — potrzebie unikania urazu fizycznego, potrzebie unikania potępienia i urazu ze strony innych osób, potrzebie unikania poniżenia we własnych oczach.

Potrzeba unikania urazu fizycznego jest tendencją do unikania bodźców bólowych. Pragnienia związane z tą potrzebą zmierzają do uniknięcia ran, choroby i śmierci. Potrzeba ta skłania do unikania niebezpiecznych, sytuacji—4—podfijoiowania działań zabezpieczających przed zagrożeniem. Dominującymi uczuciami są niepokój, strach i lęk. -fcud7lS"Bpjąsię zjawisk przyrody (powodzi, burzy, pożaru itp.), zwierząt, wypadków komunikacyjnych, upadku z wysokości, brutalności innych ludzi (gangsterów, włóczęgów, czasem w trakcie oglądania sportów walki itp.), chorób, zwłaszcza zakaźnych. Potrzebę ujawnia fizyczne niebezpieczeństwo, groźba braku pożywienia, niedostatki ochrony i opieki. Charakterystyczne są postawy — nieśmiałości, lękliwości, pa-nikarstwa, małoduszności, czujności. W zachowaniu potrzeba unikania urazu fizycznego objawia się w chętnym zabezpieczaniu bronią, lekami, pasami ratunkowymi i bezpieczeństwa, i innymi lego rodzaju środkami, profilaktycznym odkażaniu, przyjmowaniu lekarstw, unikaniu kontaktu z chorymi, diecie itd.

Kiedy potrzeba ta jest tłumiona, nie ujawniana na zewnątrz, lecz jakby skierowana do środka, objawia się lękami przed śmiercią, hipo-chondrią, rozmaitymi fobiami, nadmiernym odpoczywaniem i oszczędzaniem się.

Potrzeba unikania potępienia przez innych ludzi wymaga nicuze-wnętrzniania aspołecznych zachowań. Osoby z rozbudzoną tego rodzaju potrzebą chętnie spełniają oczekiwania formułowane wobec nich przez osoby znaczące, są wrażliwe na to, co powiedzą inni, bądź też unikają, kontaktu z osobami, które mogłyby jc potępić. Uczuciami specyficznymi w lej sytuacji są: niepokój, lęk i poczucie winy. Ludzie tacy powstrzymu-i ją się od drobnych nawet nieuczciwości, zachowują się w sposób kurtuazyjny, pełen respektu, uprzejmy. Jeśli potrzeba ta jest skierowana do wewnątrz, powoduje tłumienie myśli budzących poczucie winy.

Potrzeba unikania poniżenia we własnych oczach wywołuje w zachowaniu tendencje polegające na unikaniu kłopotliwych sytuacji, unikania okoliczności, w których może dojść do. pomniejszenia znaczenia własnej osoby, lub pogardy i obojętności ze strony innych osób. Typowymi uczuciami są poczucie niższości, zakłopotania, niepokoju, (remy, wstydu i upokorzenia. Potrzebę tą szczególnie łatwo uruchamia agresja ze strony innych. W zachowaniu przejawia się wahaniem, drżeniem, chwilowym zaniemówieniem, jąkaniem, poceniem, czerwienieniem się, unikaniem wypróbowywania własnych sił w różnych dziedzinach, unikaniem towarzystwa osób wyżej stojących, a stowarzyszaniu się z osobami niżej stojącymi, wchodzeniem w rolę chorego, ukrywaniem przed innymi własnych braków. Potrzeba la skierowana do wewnątrz wyraża się tłumieniem i zapominaniem kłopotliwych zdarzeń.

a Potrzeba uległości

Tendencje właściwe tej potrzebie to bierne poddanie się, wyrzeczenie, rezygnacja. Typowymi reakcjami są: admirowanie innych osób, szukanie opieki, okazywanie czci osobom stojącym wyżej w hierarchii społecznej, udzielanie pochwał i honorów, konformizm. Osoby z po-j. Irzebą uległości chętnie uznają kierownictwo innych, wierzą w to, co ; mówią osoby znaczące, płaszczą się przed innymi, wypowiadają mowy pochwalne, idealizują i tworzą idoli z przywódców, wyrażają wdzięczność. Charakterystyczne jest spełnianie przysług, domaganie się rady, chętne wykonywanie poleceń. Typowe uczucia to — respekt, szacunek, /durnienie, sugestywność emocjonalna.

Potrzeba uległości skierowana do wewnątrz ujawnia się jako „poświęcenie dla ideału”, „słuchanie głosu sumienia”.

Zasadniczą funkcją, jaką la potrzeba spełnia, jest zapobieganie atakowi ze strony innych.

a Potrzeba doznawania opieki i oparcia

Dominującą tendencją lej potrzeby jest znalezienie akceptowanej osoby, która by otaczała opieką, radziła, była protektorem i podporą.

Typowymi uczuciami są tu — niepokój, bezradność, niepewność,

I poczucie osamotnienia, a nawet rozpacz. W zachowaniu potrzeba taka objawia się bezradnością, proszeniem, żebraniem, wyszukiwaniem osób opiekuńczych, czerpaniem korzyści z własnej słabości, wyrażaniem próśb o uczucie, pociągiem do osób sympatycznych, przyjmowaniem tragicznych postaw, pokazywaniem ran i ułomności, częstym wzywa-I niem pomocy, wyraźnie lepszym funkcjonowaniem w atmosferze uprzejmości, opowiadaniem o własnych niepowodzeniach, użalaniem się, domaganiem się porady.

Potrzeba ta skierowana do wewnątrz manifestuje się pocieszaniem się, uspokajającymi myślami.

Celem tej potrzeby jest zapewnienie opieki wtedy, gdy dana osoba jest bezradna. Dzieje się tak w przypadku bardzo młodego wieku

135