Emulsje kosmetyczne lokują się przede wszystkim w grupie kosmetyków zachowawczych. Ich głównym zadaniem jest oczyszczanie i pielęgnacja skóry w celu zachowania równowagi wodno-tłuszczowej w naskórku i zapobieganie zachwianiu tej równowagi. Oprócz substancji tłuszczowych (olejowych) i wody, głównych składników większości emulsji kosmetycznych, w przywracaniu równowagi fizjologicznej skóry istotną rolę odgrywają takie składniki, jak: witaminy, substancje biologicznie czynne i preparaty pochodzenia roślinnego. Składniki te dostając się do głębszych warstw cery mogą korygować już zaistniałe, niepożądane zmiany, regenerować włókna sprężyste i kolagenowe, naczynia krwionośne i gruczoły. Niektóre emulsje kosmetyczne pełnią rolę ochronną np. przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych lub czynników chemicznych.
Ze względu na własności fizyczne emulsji kosmetycznych można podzielić je na następujące grupy:
• kremy - bardzo lepkie, nie płynące od „twardych”, trudno topiących się i
rozprowadzających na skórze do „miękkich” i łatwo rozprowadzających się,
• śmietanki - łatwo lub trudno płynące emulsje kosmetyczne o podwyższonej lepkości,
• mleczka - mało lepkie, płynne emulsje kosmetyczne,
• toniki - najmniej lepkie zbliżone zachowaniem do płynów.
Pod względem zastosowań emulsje kosmetyczne można podzielić na:
• oczyszczające,
• natłuszczające,
• nawilżające,
• odżywcze,
• ochronne.
Emulsje kosmetyczne, jako układy zdyspergowane złożone z dwóch głównych składników tj. wody i hydrofobowych substancji tłuszczowych lub pochodzenia mineralnego, są termodynamicznie nietrwałe. Obecność składników stabilizujących emulsję (surfaktanty-emulgatory, substancje typu hydrokoloidów zwiększające lepkość układu zdyspergowanego) powoduje, że emulsje kosmetyczne wykazują trwałość kinetyczną tzn. czas, po którym emulsja ulega z różnych powodów rozpadowi i rozdziela się np. na fazę wodną i olejową, jest dłuższy niż jeden rok a osiągać może nawet kilka i więcej lat. Emulsje o małej trwałości nie osiągającej 1 roku są praktycznie nieprzydatne jako emulsje kosmetyczne. Otrzymanie trwałej emulsji kosmetycznej spełniającej żądane wymagania użytkowe i mikrobiologiczne jest zadaniem trudnym, wymagającym dużej wiedzy i doświadczenia.
Poniższe zdjęcia mikroskopowe (1+6) różnych emulsji kosmetycznych stanowią ilustrację różnorodności struktury wewnętrznej tych emulsji, od której, oprócz rodzaju składników zastosowanych do wytworzenia emulsji, istotnie zależą własności użytkowe emulsji kosmetycznej.