P1100480

I

je się najstarszy, źródłowy zapis nazwy i kolejne wybrane zapisy ilustrujące zachodzące w ciągu wieków zmiany w nazwie, a następnie przedstawiana jest etymologia nazwy, tj. językowe pochodzenie. Po haśle cytowana jest zwykle najważniejsza literatura doty-cząca danej nazwy.

Wydano ostatnio słownik, który ucieszył szczególnie mieszkańców Krakowa i miłośników tego miasta, dotyczy on bowiem nazw ulic i placów Krakowa od końca XII w. do r. 1991. Z hasła słownika Nazwy ulic Krakowa E. Supranowicz można się dowiedzieć o pochodzeniu i historii nazwy oraz o lokalizacji danej ulicy czy placu W ostatnich latach ukazały się z kolei trzy słowniki nazw miejscowych z terenu Górnego Śląska (M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka 1993,1997), Dolnego Śląska (M. Choroś, Ł. Jarczak 1995) oraz Śląska, Ziemi Lubuskiej, Pomorza Zachodniego, Warmii i Mazur ( M. J. Battek, J. Szczepankiewicz 1998). Hasła w tych słownikach zawierają głównie informacje dotyczące nazw miejscowych wyżej wymienionych regionów kraju (które do 1945 r. należały do Niemiec, a teraz należą do Polski), w wersji polskiej i niemieckiej.

Warto też tutaj poinformować czytelników o interesującej inicjatywie niemieckich językoznawców, którzy wspólnie z polskimi onomastami opracowują serię prac o charakterze słownikowym pt. Hydronymia Europaea. Celem tej współpracy jest zebranie i opracowanie nazw wodnych z obszaru całej Europy według jednolitych zasad metodologicznych (w zeszycie wstępnym tej serii podano cele, metody i zasady redakcyjne opracowywania tych nazw). Dotąd ukazało się w Stuttgarcie 13 tomów tej serii, pod red. W. P. Schim* da (1985-1998); wszystkie dotyczą nazw wodnych z terenu polski, zawierają lokalizację terenową i źródłową oraz etymologię} wszystkie są opracowane przez polskich autorów (w języku niemieckim). Wykaz tych publikacji został podany w załączonej bibliografii pod hasłem Hydronymia...

Nazwami wodnymi jednego regionu zajmował się E. Pawłowską efektem jego badań jest słownik zatytułowany Nazwy wodne Sądecczyzny, wydany pośmiertnie w 19% r.

i Zeszyt próbny Słownika polskich wyrazów toponimicznych (1991) zainicjowany przez nieżyjącego już H. Borka, stanowi zapowiedź ciekawej publikacji leksykograficznej. Zawiera on wybór alfabetycznie ułożonych 60 haseł — topoleksemów. Słownik, który ma w przyszłości powstać, umożliwi lepsze i dokładniejsze poznanie polskiego zasobu leksykalnego i mechanizmów nazwotwórczych. Nazewnictwo geograficzne przechowuje bowiem pewien zasób wyrazów języka ogólnego, które poza nazwami nigdzie nie zostały utrwalone, lub takich, które mają w toponimii o wiele wcześniejszą metrykę czy szerszy zasięg niż ich żywe odpowiedniki apelatywne, np. chełm (por. Wstęp, s. 7). Ambicją twórców tego słownika stało się opracowanie całego słownictwa toponimicznego, tj. wyrazów apelatywnych, które zostały użyte w nazwach geograficznych Polski, czyli topoleksemów tkwiących w nazwach obiektów zamieszkanych (miast, wsi, części miast i wsi, przysiółków, młynów) i nieza-mieszkanych, terenowych, lądowych (łąk, pól, lasów) oraz wodnych (rzek, strumieni, jezior, stawów, bagien). Hasłem jest wyraz bazowy, topoleksem (tj. apelatyw o najprostszej budowie) rekonstruowany z nazwy geograficznej. Artykuł hasłowy składa się z części etymologicznej i „drzewka derywacyjnego”, tj. nazw należących do danej bazy (od niej derywowanych) w układzie gniazdowym pokazującym narastanie elementów słowotwórczych od struktur morfologicznie najprostszych do bardziej złożonych.

Tłzeba odnotować też fakt pojawienia się na rynku nowego słownika wyrazów obcych. Jest to Tyle trudnych słów... Praktyczny słownik wyrazów obcych używanych w prasie, radiu i telewizji A. Markowskiego. Tb opracowanie Jeksykograficzne zawiera około 1100 wyrazów obcych używanych często w środkach masowego przekazu i ma charakter normatywny⁶⁸.