Pierwsze posiedzenie ZP odbyło się 10 sierpnia 1949r. Można uważać je za najstarsze, powołane na mocy porozumienia międzyrządowego, międzynarodowe zgromadzenie parlamentarne o charakterze pluralistycznym. Pierwszym przewodniczącym byl Paul-Henri Spaak. Zgromadzenie Parlamentarne pełni funkcję organu obradującego, w którym zasiadają przedstawiciele parlamentów krajowych państw członkowskich. Jest to sił napędowa RE.Liczba mandatów i głosów zależy od liczby ludności - najwyższa wynosi 18 a najniższa 2 Liczbie przedstawicieli odpowiada taka sama liczba zastępców Do ZP włącza się też obserwatorów i gości specjalnych W skład każdej delegacji wchodzą przedstawiciele reprezentujący podstawowe partie polityczne parlamentu krajowego Na forum ZP działa 5 grup politycznych: socjaliści, gr. Europejskiej partii ludowej, gr Demokratów europejskich, gr Liberalno-demokratyczno-reformatorska, gr. Na rzecz jedności lewicy europejskiej i przedstawiciel nienależący do żadnego ugrupowania politycznego ZP zbiera sie 4 razy do roku na okres 1 tygodnia w Pałacu Europy na publiczne posiedzenie plenarne Jest reguła traktowania posiedzeń rannych i popołudniowych jako odrębne by mogli na nich obradować także zastępcy przedstawicieli Zgromadzeinie wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego, który pełni funkcję przez 3 lata.Przewodmczący, wiceprzewodniczący oraz szefowie 5 ugrupowań politycznych tworzą Biuro Zgromadzenia Wybiera się też Sekretarza Generalnego RE, jego zastępcę. Szefa Sekretariatu ZP i sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Zgromadzenie ma tez 14 komisji, które przygotowują prace w różnych dziedzinach: problemów politycznych, prawnych i praw człowieka, zdrowia i rodziny itp.
ZP odgrywa kluczową rolę przy przyjmowaniu nowych człopnkó do RE -monitoruje ich przestrzeganie zobowiązań Na jego forum odbywają się dyskusje delegacji reprezentujacychglowne nurty polityczne na temat polityki międzynarodowej Prace ZP wpływają na kierunki działania KM. Poprzez rekomendacje adresowane do KM jest inicjatorem wielu działań Rady Zgromadzenie jest też forum dla innych organizacji9 międzynarodowych - np. OECD, EBOR czy ESA.
Zgromadzenie przjjmuje 4 rodzaje aktów: zalecenia - propozycje kierowane do KM, uchwały (rezolucje) - wyrażają decyzje Zgromadzenia, opinie - formułowane przez ZP w sprawach wnioskowanych przez KM, wytyczne - instrukcje kierowane przez ZP do I lub kilku komisji Zgromadzenia.