P5280005

wprowadzane w ruch aa pomocą uderzali (il. 14), lalki z terakoty, z kości słoniowy, H! niekiedy nawet z ruchomymi członkami (il. 16); były także odpowiednie wózcczki, mebet-jaja, in. w świątyni Hery w Olimpii tna dla lalki ozdobione kością dzieci lepiły robie same zabawki z gluty, wosku lub chlcbsu Buddą

_ —audiiilnr budowały domki z piasku, Jek ;

dziły na patyku, zaprzęgały do wółkdw psy bab kozy, toczyły obręcze (U. 15). urządzały zawody w biegach, w skokach. ¹ wypcóbowywaiuu siły: znały juk wtedy .ślepą babkę“, mjimdm, chatkę myta Cie*k*k pdd. aaady i huśtawki, a puszczanie latawca. Bawiły się kostkami | OL 17), orzechami, monetami .cmpmt-neńs — głowa okręt, por.: orzeł-reszka), 1 a przede wszystkim aieunąpioBt rozrywką była gra w piłkę.

Były takie różne zabawy zespołowe, połączone z nagrodami i karami.! Przykładem tego moAe być tpht+iiwnt (Ipl^aytk), po zakończeniu którego | zawodnik pokonany musiał przenieść swojego zwycięzcę aa ramionach. Ten, | pokonanemu, zaeHnisł mu oczy. W grze w piłkę, B (5 ■■*>»»>■) wygrywający otrzymywał tytuł króla, | (Śasibbc-fad), a pofconsiry zostawał — osiem. U Rzymian powtarzano

^_przy tej zabawie słowa: w mł,

ftm recU jatiet, qui non faciit, SM nil— królem zostanie, kto wygra, kto nie wygra, nic zostanie (Horacy. Listy I 1, 50 KlJ W zabawie zwanej _I chytritufe' Cpnpl*l«) jeden z uczestników siedział na ziemi i nie podnó-j ssąc się z miejsca usiłował; schwytać któregoś z~~

Nie obce były także dzieciom w starożytności złośliwe żarty; potrafiły np. przymocować czy przykleić monetę do drogi i obserwować, jak przechodnie schylali się po nią i bezskutecznie usiłowali ją podnieść (Persjusz V, 11 !)•

■Msuręsur • Omji

Od siódmego roku żyda przechodzili chłopcy greccy pod opiekę ojca.

W okresie kreteńskim i achajakim pod kierunkiem ojca lub wybranego przez niego opiekuna nabywał chłopiec umiejętności przemawiania, władania bronią, uczył się także muzyki i tańca, które były mu potrzebne ze względu na w uroczystościach religijnych. Ponadto zaprawiał się do życia praktycznego, uczył się prowadzić gospodarstwo, zaznajamiał się z pracą na roli lub w winnicy oraz z praktyczną „medycyną". Dziewczęta pod opieką matki uczyły się robót kobiecych (przędzenia, tkactwa), prowadzenia gospodarstwa domowego oraz zaznajamiały się z domowym lecznictwem. Chłopcy na Krecie zaczynali w 14 roku żyda uprawiać ćwiczenia fizyczne, ażeby przygotować się do służby wojskowej. W 18 roku żyda jako pełnoletni byli włączani do zespołów zwanych fcSsżri* (taufb).

W okresie helleńskim nauczanie przyjmuje już formy zespołowe. Dzied w grupach uczyły się pod kierunkiem nauczyciela (il. 18), czyli można już mówić o pewnej formie szkoły. Nauczanie w Ale-naeh nie było objęte przymusem prawnym, jednak , zwyczajowo było uważane za obowiązek i Platon mówi, że dzieci nie mają obowiązków wobec rodziców, którzy nie dbali o ich wykształcenie. W V wieku p.n.c., w okresie wojen peloponeakich Atcńczycy dumni byli z tego, że nic było u nich analfabetów.

tranie intelektualne, muzyczne i fizyczne. Wią-

Należy zaznaczyć, że u starożytnych Greków program szkolenia obejmował i na równi traktował wycho- |

chowanie umysłowe, które generalnie okrelfiła nazwą

że się to ściśle z pojęciami kultury greckiej, która — przytoczę tu słowa Bronisława Bilińskiego — „pioniersko sformułowała podstawowy postulat wychowawczy, precyzując obok moralnych i estetycznych aspektów wychowania dwie zasadni car jego strony: wychowanie fizyczne, które objęła nazwąfgjmmińkj i wy-