PA180241

"240 Anna Lewicka-Katnińska

Najlepiej rzec* uzmysłowi zamieszczony poniżej wybór identycznych tekstów z wydania augsburskiego i obu odbić wydania krakowskiego.

Z zestawienia tekstów wynika, że odbicie A wydania krakowskiego wypłynęło bezpośrednio z wydania augsburskiego; pozwała on:> również stwierdzić różnice zachodzące w obu wariantach krakowskich.

Dokładna kolacja tekstów obu krakowskich wariantów wyłowiła sto kilkadziesiąt różnic brzmienia tekstów, lub tylko przestawień wyrazów r. których w zatoczonym zestawieniu przytoczono dla przykładu tylko kilkanaście.

Porównanie obu wydań, augsburskiego i krokowskiego, potwierdza słuszność wysuniętych przed 97 Jaty przypuszczeń Karola Estreichera, że druk krakowski pojawił się po augsburskim i że jest przedrukiem edycji Schiis-slera.

Augsburg.

przed r. 1472

Odbicie A

Kraków

Odbicie B

k. 55 r. w. 18:

...modo mietli, quia fidcni...

w. 26: ...repulfstl nos k. se v. w. 20/21: Sitlułt ve-nire-

w. 27: ...In mandatis tuis vijti lando... fc et r. w. 11/12: o ct i on es pristinas vita meliori eon-demnet qul querunt mała mieni. qulc = quid alii raeiant—

k « r. w. .9/10: ...In car ho-mtnls sscendit...

w. 22: ...iaittum liii ua pop ul i. k. t« r. w. •:

propheta deprecatur do-ninum... k Tb _v. u. 3/4: nldus autem qu*m concu-pisco..

(. U v. w. 16:

dum trodor ad morten.

mtsericor-

ad BUbiUa*

mm

as

rtts Hk

k. 59 v. w. TA:

...modo mielił, quia fldem— w. 35: ...repullsti nos K. 61 v. w. 12: Sitlułt venłre w. 20: ...In mandatu! tuis vig!lando

k. 73 r. w. 8/9: ...actiones j pristinas vłta meliori eon- I drmnet qul querunt mała | mieni, cjufc quld alłl fa-olant...

k. 77 v. w. 17: ...In cor ho-mims ascendit... k. 78 r. w. 9/10: ...initlum /./ lllius popull.

k. 86 r. w. 12:

...propheta deprecatur Oo-młnum //

k. 9o v. w. 2:

nldus autem quem concu- j pise©._

k. 93 r. w- 16: dum trador ad mortem.

k- M v. w. 24:

... faciem tuam miserltor- , dla qua deles. . k. 105 r. w. 2: sicot detestabar... k. IM v. w. 1:

..-non quantum ad sutatan-tiaro—

k. 128 r. w. la ...de numero «orum... k. 134 v. w. 33:

Md facftls socIJb sula...

b. 59 r. V. 24:

...modo rcfciii que fidem...

w. 35: ...repulisset nos k. Cl v. w. 12: Sicut ven!re w. 20: —ln mandatu tuU diligendo...

k. 72 v. w. 18 actiones pristinas vłta (brak calogo wiersza) quid nlli faclant...

k. 76 v. w. 17: ...in cor ho-minls descandit Jc. 77 r. w. 9/10: ...inltlum UtlUR POPUU... k. 85 r. w. 13:

...propheta precatur doml-num //

k. 89 V. w. 2: nldus autem concupisco...

k. W r. w •:

...dum tradłtor ad mortem.

k. 93 v. w. 24:

...faciem tuam qua deles

k. 204 r. w. 2: sicut delectabat... k. 105 v. w. l:

...non tantum quantum ad sustanclam... k. 127 r. w. 19:

...da numaro illorum... k. 33t v. w. 33:

..jcd factia auU...

3

Sprawa odmiennych egzemplarzy krakowskiego wydania Turreere-maty zapoczątkowała przed wielu laty ożywioną dyskusję wśród bibliotekarzy.

Impuls do niej dał Bandttde^ł-. wspomniawszy o odmiennym egzemplarzu bibliografa Chyliczkowskiego⁵⁰ i stawiając pytanie, czy nie istnieją różne wydania krakowskie dzieła, o którym mowa.

I znowu Estreicher był pierwszym, który wskazał, że chodzi tu raczej o wariant drukarski:

Nie było może drugiej edycji, ale zdarzało się zapewne, iż przedrukowywano niektóre arkusze brakujące. Przynajmniej upewniał mnie JMX Adam Jakubowski, miłośnik i znawca ksiąg, iż egzemplarz swój porównał z egzemplarzami krakowskiej Biblioteki i Morsztyna i przekonał się, iż jego egzemplarz był nieco odmienny, niektóre arkusze środkowe co do liczby wierszy i co do błędów drukarskich były inne, zatem widocznie były przedrukowane^>l.

Trzebn to przypomni er_: ponieważ w dotychczasowej literaturze to stanowisko twórcy Bibliografii polskiej nie zawsze było uwzględniane⁵*.

Następnie Polkowski, szeregując wedle różnic egzemplarze Turrecrcmaty w dwie grupy, choć użył terminu .dwa wydania”, podkreślił jednak, że różnice występujące w obu grupach odnoszą się nic do treści, lecz do sposobu złożenia arkuszy w prasie drukarskiej⁵³.

Natomiast Różycki⁵⁴ przyjął za rzecz pewną dwa różne wydania krakowskiej Explanatio, z których wydanie B uznał za wcześniejsze, z lat 1473— 1474, wydanie A, jako późniejsze, określił na rok 1475.

Z kolei Piekarski w oparciu o wyniki poprzedników, zbadawszy równocześnie kilka egzemplarzy tego dzieła, udowodnił, że są to dwa warianty drukarskie tego samego wydania. Oba warianty wykazuj® — zdaniem Piekarskiego⁸⁵ — następujące różnice:

Grupa A ma kart 151, w składce ósmej kart 11, wśród nich trzy luźne, mianowicie karta 73, 73, 77; ilość wierszy na stronę w składce ósmej wynosi: karta 72b-36, 73a-25, 73b—21, 74a—35 (wzgL 34). 74b—29. 75a-28, pozostałe karty — 37.

Grupa B ma kart 150; w skhdce ósme} jest kart 10. Bóść wierszy na stronę wynosi w tej składce: karta 73a—36, 73b—30, 74a—30, 74b—30, 78a—36, pozostałe karty — 37.

W obu grupach identyczne okazały się składki 1—6 i 15. Natomiast w składce 14 różnią się pierwsze pięć kart redo i drugie pięć kart ver*o, czyli te strony arkuszy, które tłoczono przy powtórnym podkładaniu pod prasę. Łużno doleplooa karta 19 w drugiej skhdce spotyk ma we wartkich egzemplarzach obu grup, posłużyła Piekarskiemu jako dalszy argument przeciw osobnym wydaniom krakowskiej Erp^anatio. Innym walnym dowodem okazało słę zbadanie papieru. W egzemplarzach obu grup \vvsir p •

Kutrtlchtr — lf

i