Panorama24

18. Postępowanie z osobami zatrzymanymi i jeńcami

Przebieg konfliktów zbrojnych zmusza żołnierzy do przejmowania funkcji zastrzeżonych wcześniej dla formocji poticyjno-porządkowych (ochrona obiektów i osób, blokady, zatrzymania, patrole nadzorujące porządek w miejscach przobywonio ludności cywilnoj).

Przy stosowaniu środków przymusu bezpośredniego należy postępować w myśl następujących zasad: -zdecydowane działanie podjęte w odpowiednim czosie może zapobiec rozwojowi sytuacji w niepożądanym kierunku

- użyte środki przymusu powinny być odpowiednie do zagrożenia; jeżeli zachodzi potrzeba użycia broni, żołnierz dla własnego bezpieczeństowo i kontrolowania danej sytuacji, powinien to uczynić; jeżeli nic ma takiej potrzeby, w piorwszej kolejności nałoży użyć metod worbalnych, czyli wymuszonio odpowiedniego zachowania osoby lub osób zatrzymanych za pomocą poleceń słownych, odpowiednich gestów i pewnej, zdecydowanej postawy interweniującego -w sytuacji niepodporządkowania się poleceniom osoby/osób, w stosunku do których podjęło interwencję, należy użyć siły fizycznej, a jeżeli istnieje obawa, że może to nie przynieść oczekiwanego efektu, trzeba użyć broni.

BEZWZGLĘDNIE NALEŻY PAMIĘTAĆ, ŻE BROŃ DAJE PRZEWAGĘ W ODPOWIEDNIEJ DLA NIEJ ODLEGŁOŚCI RAŻENIA.

W sytuacji konieczności użycia siły należy bezwzględnie doprowadzić osobę/osoby, w stosunku do których jest podjęła intorwcncjo- do pozycji uniemożliwiającej jej jakiekolwiek działanie bez wiedzy interweniującego. Najczęściej będzie to pozycja leżąc, twarzą do ziemi, z dobrze widocznymi rękomi.

Gdy napastnik znajduje się w pozycji leżącej, żołnierz podejmujący czynności kajdankowania, sprawdzenia, a następnie transportowania zatrzymanego, powinien być asekurowany/ubezpieczany przez żołnierzy z patrolu.

W trakcie transportowania napastnik powinion być w niewygodnej pozycji, ograniczającej maksymalnie możliwość agresywnego zachowania z jogo strony. W sytuocji podjęcia interwencji, przy motym stopniu zogrożenio dopuszcza się kojdonkowonie w pozycji stojącej z ubezpieczeniem Należy pomięłoś, że przy podejmowaniu interwencji powinno się zapewnić przewagę, wykorzystując zaskoczenie, przewagę liczebną lub uksztaltownie terenu. W przypadku niemożności kontrolowania sytuacji, ze względu na brak przewagi, inerwencję należy podejmować tylko w ostateczności.

18.1. Techniki zakładania kajdanek i wiązania jeńca

Zakładanie kajdanek lub wiązanie jeńca można podzielić na dwa rodzaje. Pierwszy, gdy osobo, w stosunku do której podejmuje się interwencję, podporządkowuje się poleceniom żołnierza, przyjmując pozycję niewygodną dla siebie, o bezpieczną dla interweniującego (zakladającogo kajdanki lub wiązanie). Drugi, gdy osoba ta nie podporządkowuje się poleceniom i stawio czynny o|>ór, atakuje lub próbuje uciekać.

W drugim przypadku należy w pierwszej kolejności użyć technik obezwładniających, odpowiednich do stopnia zagrożenia - z użyciem broni włącznie - w celu sprowadzenia napastnika do pozycji leżącej, następnie za pomocą duszenia i dźwigni założyć kajdanki lub związać.

Elementom następującym po kajdankowoniu lub związaniu zatrzymanego musi być sprawdzenie Iprzo-szukanie), wykonywane, stosownie do sytuacji, w pozycji łożącej lub siedzącej Czynność ta jest bardzo woźna dla bezpieczeństwa zarówno interweniujących żołnierzy, jak i osób trzecich

ISS

ROORtamp nnoDiciHi po pjomiuiii rrwss

o) techniko zokfadonia kajdanek w pozycji leżącej (fot. o-f):

przygotowanre kajdanek do założenia (lot. c) zakuwać najpierw zablokowaną rękę, a następnie drugą żołnierz ubezpieczający stoi od strony głowy zakuwanego

-    pozycjo leżąca, twarzą do podłoża, osoby podejrzanej to najlepszo z punktu widzenia bezpieczeństwa pożycia do nałożenia kajdanek

-    Żołnierz zbliża się od strony głowy i wykonuje klęk jedną nogą no szyi, o drugą no plecach osobnika, między nogomi blokując jego ramię

-    głowa podejrzanego odwrócono od zoklodojącego kajdonki Uwaga; wydawać jednocześnie zdecydowanym głosem polecenia, np.: Leż spkojnie! Podaj rękę!

ISA

li Poirytromrrtr* r etakenż zetaynrenynf I jerSrsrat

b) technika zakładania kajdanek w pozycji stojącej (fot- a-c):

-    pozycjo pojąca jep dopuszczalna przy zoklodaniu kojdonek w sytuocji, gdy podejrzany nie stówie oporu i drugi żołnierz ubezpmczo zoklodojącego kajdanki w trakcie tych czynności

podejrzany słoi w szerokim rozkroku, z ramionami w bok i dłońmi stroną wewnętrzną skierowanymi w górę

-    żołnierz podchodzi do osobnika od tylu, Irzyrrojąc przygotowane do zolożcnio kojdanki w prawej ręce

-    lewą nogą blokuje prawą nogę osobnika od środka, a leczą ręką chwylo od dołu, jak do dźwigni, polce (wystarczą dwa) jego prowej ręki

-    zokuwa przytrzymywaną rękę, noslępnre. wykorzystując założone kajdanki, ruchem okrężnym zgarnkt ją no plecy (SwO|ą rękę z kardonkomi wprowadzatąc między zakute ramię a plecy osobnika), równocześnie lewą ręką zgamiojąc na plecy drugie ramię noposlniko

-    zakuwa drugą rękę i natychmiast puszcza łańcuszek kojdonek

z

NAUCZANIE ZAKŁADANIA KAJDANEK

Uczymy metodą całościową, w wolnym tempie, zwracając uwagę na czynność przygotowania kajdanek i niezmieniania chwytu w czasie ich zakładania.

W sytuacji, gdy żołnierze zmuszeni są interweniować, o nie posiadają kajdanek, można wykorzystać do skrępowania osob-niko środki podręczne takie, jak pasek lub sznurek.

157

MAtfaMI mmoiam po pttoomuip rrwss

Wariant skrępowania jeńca

paskiem (fot. o-t);

-    przygotowanie i zaciśnięcie pętli na przeguboch złączonych stroną grzbietową rąk

(fot. o-f)

-    Ściągnięcie skrępowanych rąk w kierunku kroczo

przełożenie końcówki paska z dłońmi między nogami (lot. 9-1)

■ w pozycji tej można jeńca tronsportowoć

NAUCZANIE KRĘPOWANIA JEŃCA PASKIEM

Uczymy metodą analityczną, w wolnym tempio, poszczególnych etapów krępowania jeńca.

Następnie łączymy je w całość.

151

tl. Poirrtrotrprtty r otoWei rztrzytnanyrtri I jeSrttint

18.2. Techniki sprawdzania i przejścia do transportowania osób

Należy je rozpocząć od przyjęcia pozycji maksymalnie kontrolującej ciało zatrzymanego - w pozycji leżącej lub siedzącej. Sprawdzanie rozpoczynać od jamy ustnej, głowy, szyi i kołnierza, po czym dzieląc zatrzymanego na „strefy" [ed górnych części ciała do dolnych), prowadzić przoszukanie, zwracając uwagę na wszolkię zgrubienia w ubraniu i na kieszenią

Szczególną uwogę należy poświęcić okolicy kołnierza, paso, bioder i stowów skokowych.

Po sprowdzeniu jednej slrony należy zmienić pozycję zatrzymanego i przeszukać pozostałe „strefy". W chwili zmiany pozycji zatrzymany powinien być cały czas pod kontrolę, w bezpośrednim kontakcie fizycznym. Należy utrudnić mu podjęcie samowolnych działań.

Po sprawdzaniu nałoży zatrzymanego zostawić pod kontrolą lub odtransportować do przygotowanego wcześniej miejsca dla zatrzymanych. Jeżeli jost to możliwo, wykorzystoć ukształtowanie toronu, zabudowę w colu utrudnienio ucieczki i ograniczenia zatrzymanemu obserwacji.

Transport możemy podzielić no dwa rodzoje.-

-    gdy osoba transportowana podporządkowuje się poleceniom i idzie pod kontrolą, odpowiednią do stopnia zagrożenia

-    gdy stawia opór i interweniujący musi użyć siły fizycznej w postaci technik Irosporlowych (duszenie, dźwignia).

Należy pamiętać, że w takiej sytuocji pozycja transportowanego powinna być niewygodna, by maksymalnie ograniczać możliwość agresji z jego strony.

a)    sprawdzenie w pozycji leżącej (fol. a-d):

■ Żołnierz po założeniu katduttek w pozyqi krzącei przełączą osobnika w swoją stronę do leżenia bokiem fak, że jogo „górno" nogo znajduje się w pozycji zokroczncj, o przylegojąco do podłoża w wykroku

-    sprowdzenio dokonuje jedną ręką, drugą kontroluje skute ramiona

-    sprawdzenie prowadzi opuszkami polcćrw, w wolnym tempie sprawdzając cale dolo osobniko od głowy Inie pomijojąc włosów i ramy ustnej do stóp, z wszystkimi częściami ubrania

. po sprowdzeniu jednej slrony obraca osobniko no drugi bok -obracając go, przechodzi zo jego głową - i w identyczny sposób sprawdzą przeciwną stronę podejrzanego

• po zakończeniu sprawdzenia i zabezpieczeniu znalezionych przedmiotów pozostawia osobnika pod strażą lub transportuje go

b)    przejście do transportowania z pozycji leżącej:

- zolnierz chwyta zo bJrZsze ramię osobnika i przetacza go do pozycil leząc bokiem

■    kontynuując ruch, unosi jego tułów da pozycji siedząc, nogi w rozkroku

• nakazuje zgiąć w kolonie bliższą siebie nogę i ruchem obrotowym pomaga wstoC podeirzanemu, przechodząc z nim od razu do marszu

■    w czosie Ironsportowonio konlroluie osobnika zo skute ramie bliższą ręką, a dragą kontroluje jego głowę

ISł

Mufami *noo ram oo p«oom*ii trwsz

c) sprowdzenio i przejście do transportowania z pozycji siedzącej (fot. a-gj:

•    do sprawdzenia w pozycji siedząc żołnierz stoję zo podejrzanym i jedną nogą blokuje jego nogę, zmuszojąc go do pozostawania w pozycji rozkrocznei, o bhzszą ręką konrrolure lutów osobnika chwytem w okolicy szyi

■    prowadzi sprawdzenie jednej slrony według lalach samych zosad. jak w pozycji leżącer

■    następnie przechodzi zo plecami podejrzanego i kontrolując go, anologicznic sprawdza drugą stronę

•    po zokończoniu sprawdzenia i zobozpioczeniu zoolezionych przedmiotów pozostawia osobniko pod prozą lub przechodzi do rronsportowanto go

■    do Ironsportowonio nakazuje osobnikowi zgiąć nogę w kolanie i ruchem obrotowym w jej kierunku unosi go do pozycji stojąc i przechodzi do marszu

NAUCZANIE TECHNIK SPRAWDZANIA OSÓB

Uczymy metodą całościową, w wolnym tempie, zwracając uwagę na wykonywanie sprawdzenia tylko opuszkami palców i dokładne sprawdzenia colcj syłwotki. Następnie uczymy przejścia do transportowania, zwracając uwagę, oby nie dźwigać osoby transportowanej, ole unosić da pozycji stojąc ruchem obrotowym „przez nogę" zgiętą w kolanie (lot. e-g).

IU

li Poilcpcwonrt i eroiwti /•trzymanymi I jtiiairl

18.3. Transportowanie pojedynczej osoby i grupy osób

Przez transportowanie rozumiemy doprowadzenie osobnika do pojazdu, czy tez jednostki organów porządkowych danego terenu.

o) transportowanie osoby niesłowiającej oporu:

Przy transportowaniu osoby n-eslawrojącej oporu Żołnierz zochowuje środki ostrożności: należy jej założyć kajdanki i dokonać sprawdzenia. Możno jej pozwolić no poruszanie się bez zoklodanio chwytu transportowego.

b)    transportowanie osoby stawiającej bierny opór:

Chcąc przetransportować osobę stowiojącą bierny opór, żołnierz musi foką osobę obezwładnić, założyć jej koidanki i chwytem transportowym zmusić do marszu. Należy zaznaczyć, że nie jest to iotwe i wskozono jesl przelomywonie biernego oporu osobniko przy przewodzę liczebnej. Często {gdy osoba np. leży i odmawia wykonania poleceń) pa skuciu i sprawdzeniu, jedynym skutecznym sposobem transportowania moZe być

przeniesienie jej.

c)    Ironsportowonio osoby stawiającej czynny opór (fol. a-f):

Chcąc przetransportować osobę stowiojącą czynny opór, Żołnierz musi w stosunku do niej zoslosowoć środki przymusu bezpośredniego - do użycia broni włącznie. Po obezwładnieniu, założeniu kojdonek I sprawdzeniu, w zależności ad posiadanych sil i sianu podejrzanego, zmusza się go do marszu ćhwylern transportowym bądź np. przenosi zespołowa bezpośrednio do środka transportu.

NAUCZANIE TRANSPORTOWANIA

OSÓB

1.    Uczymy metodą całościową na bazia nauczonych technik i czynności - obezwładnienia, założenia kajdanek, sprawdzania i przejścia do transportowania -bez stawiamo oporu.

2.    Następnie jw, z przełamywaniem oporu biernego - indywidualnie

i zespolowo.

3.    Następnie jw. przy oporze czynnym,

161

MAtfami *f7007C7*y PO PROGRAMU IttllR

d) transportowanie grupy osób (fot. a):

■chcąc Ironsportowoć grupę osób. należy wcześnie) każdego osobniko obowiązkowo sprawdzić i skuć kajdankami lub skrępować w inny sposób - następnie lormujc się Z jeńców kolumnę i zobezpioczo jej przód, środek i tyl ■ w razie próby ucieczki lopoC należy wspólnie jednego, najbliższego osobnika bię-Jem rosi rozpraszanie się i próba wyłapania wsryslkich jeńców

—

Uczymy formowania kolumny i prowadzenia zatrzymanych. Następnie uczymy reakcji na próbę ucieczki

18.4. legitymowanie pojedynczej osoby i grupy osób (fot. b-f)

a) legitymowanie osoby - niski stopień zagrożenia:

•    jeden żołnierz dokonuje legitymowania, a drugi go ubezpiecza

•    legitymujący wzywa osobę do zalrzymonio i okazania dokumenlu, komendy słowne należy dublować gęsiami

■ drugi Żołnierz zajmure pozycjo umoiliwtorącą obserwoćrO osobnika i w miarę możliwości otoczenia - poniewoż jesl lo Irudne, dlatego wskozonc jest, oby liczbo żołnierzy w patrolu wynosiło co najmniej Irzoch - trzeci zajmuje się wtedy tylko obserwacją otoczenia

•    w czosie wszyslkicb czynności żołnierze muszą pomięroć, oby nie stać no ewentualnej „linii oąnio"

•    dokumenty odbeeru się od kontrolowanej osoby t oddaje wyprostowanym ramieniem, cały czas trzymając laką osobę w dużym dystansie ad siebie i obserwując colą jer sylwetkę

•    po sprawdzeniu tożsamości żołnierz legitymujący oddoje dokumenly i przechodzi no stronę ubezpieczającego

•    żołnierze kontynuują potroi dopiero po upewnieniu się, że osobnik się oddali! na bezpieczną odległość

161

li PorlypOM-Biti* i nośni: /•rrryrrtaiiymf I jośrorii

b) legitymowanie grupy osób losoby będącej w grapie) - niski stopień zagrożenia (fot. a-l):

•    podziol „ról" przy legirymowoniu grupy osób jesl roki sam, jok w (a)

•    żoln-erz legitymujący wzywa grupę da zalrzymomo i nokozuje im ustawienie się w ustalonych odstępach - następnie kolejno poszczególnym osobom (lob lylko osobie z grapy, którą chce skontrolować) nakazuje

podać dokumenty, stoiąc w wykroku (fot. d, e)

sprawdza tożsamość, oddoic dokumenly i przechodzi no skon© ubezpieczającego

•    zezwaic osobnikom no odejście

163

MAtfami *(7007t7*y PO PROGRAMU tttltR

e) legitymowanie osoby - wysoki stopień zogrożenio (fol. o-gl; na zdjęciach pokazano wariant działania przy przejściu z niskiego stopnia zagrażania do wysokiego:

■    legitymując osobę, co do której rslmeje naimniejsze podejrzenie, ze jesl ono niebezpieczna, należy zachować szczególną czujność przy ubezpieczaniu żołnierza dokonującego czynności legitymowania

■    po upewnieniu się ćo do podejrzeń na podstawie dokumentów lub zachowania osoby należy nakazać osobnikowi lub zmusić go da tego, aby położył si© tworzą do podłoża i, pa założeniu katdonck, sprawdzić i ptzelransportowoć

• jeśli zachowonie osobnika przed sprawdzeniem dokumentów lub rozpoznonie go przez żołnierzy pozwolą uznać go za niebezpiecznego, to możno natychmiast mu nakazać lub zmusić go da lego, aby położył się tworzą do podłoża i dopiera wledy przystąpić do legitymowania

166

li Poilypowpitit I 6ia6eni /•eryrnanyml I fłśtflai

d) legitymowanie grupy osób (osoby bodącej w grupicl - wysoki slopiań zogrożenio (fot. o-f):

, podział „ról* oraz zesody postępowaniu są takie, jok przy legitymowaniu pojedynczej podejrzanej osoby • nakozuiąc osobnikom przyjęcie pozycji leżącer, należy pamiętoć, aby kładli się na przemian głowami I nogami w jednym kierunku - dla ulrudnienta im komunikowania się

żołnierz ubezpieczający musi kontrolować lakie osobników już zakutych w kujdanki i sprawdzonych

NAUCZANIE LEGITYMOWANIA

Nojpiorw uczymy wspóldziolania przy legitymowoniu pojedynczej osoby i grupy osób przy niskim stopniu zagrożenia, a następnie legitymowania pojedynczej osoby przy wysokim stopniu zagrożenia i dopiero analogicznie -grupy osób.

DOSKONALENIE POSTĘPOWANIA Z OSOBAMI ZATRZYMANYMI I JEŃCAMI

TrAalorial rozdziału 18. należy doskonolić w formie epizodów, których scertoriusz zowiera większość omówionych w nim zagadnień.

Początkowo wprowadzone scenariusze muszą być prosie, np. patrolowanie Irosy, legitymowanie osobnika o wysokim stopniu zagrażania, klóry nic stawia oporu, zalożonic mu kajdanek, sprawdzenia i przetransportowanie. Nostępnio realizowone scenariusz© mogą się komplikować przez słowianie oporu ze strony osoby lub grupy osób, próbę ucieczki itp-

165