18 

18

wie istniejącej dokumentacji, jak przebiegały poszczególne stadia, jego kształtowania się”¹. Owo ustalanie odbywa się w procesie krytyki tekstu, a więc szeregu czynności badawczych, których celem jest dokładne rozpoznanie stanu, w jakim tekst został przekazany i ewentualne przywrócenie mu kształtu poprawnego. W definicji Górskiego pojęcie tek-stologii zostaje ograniczone do praktyki tekstologicznej, do „zespołu dochodzeń filologicznych”, wydaje sięjednak, że słuszne będzie rozszerzenie go na całą towarzyszącą tym dochodzeniom problematykę teoretyczną; nie byłoby to chyba sprzeczne z intencją badacza, jako że on sam używa tego terminu na określenie również rozważań teoretyczno-meto-dologicznych.

Tekstologiąbędzie zatem - odwołując się do sformułowania Górskiego - dyscyplina, obejmująca teorię i praktykę analizy filologicznej, zmierzającej do ustalenia poprawnego tekstu oraz zbadania dziejów jego kształtowania się w świetle istniejącej dokumentacji. (Pojęcie poprawności tekstu będzie wyjaśnione niżej). Głównym zadaniem tekstologii jest przygotowanie tekstu do dalszych badań. W tym sensie tekstologią jest dziedziną służebną w stosunku do nauki o literaturze. Zresztą związek obu tych dyscyplin jest bardzo ścisły, wykorzystują one wzajemnie swoje ustalenia do własnych celów.

Wprowadzenie tak przygotowanych tekstów w obieg naukowy jest domeną edytorstwa naukowego. Edytorstwo naukowe to dziedzina wiedzy praktycznej, zajmująca się udostępnianiem poprawnie ustalonych tekstów, udostępnianiem według określonych zasad, umożliwiających w sposób najskuteczniejszy dalsze postępowanie badawcze. W obręb zainteresowań tej dziedziny wchodzą takie problemy, jak forma graficznego podania tekstu, notacja jego wariantów (lub inny sposób podania dokumentacji do dziejów jego kształtowania się), metody rejestracji i charakterystyki dokumentacji tekstowej, systemy pomocniczych opracowań towarzyszących tekstowi głównemu, takich jak wstępy, indeksy (wśród nich konkordancje), przypisy oraz inne formy komentarza, bibliografie załącznikowe, słowniki, tablice synchronistyczne i inne, zaprojektowane w miarę potrzeb. Koncepcja edycji nie jest prostą sumą wymienionych tu składników: muszą być one funkcjonalnie powiązane i zapewniać badaczowi możliwie najdogodniejsze warunki pracy z tekstem. Tak

na przykład stosowane najczęściej układy edycji listów wymagają odmiennych zestawień pomocniczych: jeśli podstawowy układ jest ściśle chronologiczny (nie uwzględniający kryterium nazwisk odbiorców), konieczny będzie rejestr dodatkowy, prezentujący cały zbiór według alfabetu adresatów; jeśli natomiast edycja uporządkowana jest grupami według adresatów - niezbędny się okaże spis wszystkich listów według najściślejszej chronologii. W każdym z tych wypadków użytkownik edycji otrzyma dogodną możliwość oglądu zbioru z dwu punktów widzenia: chronologicznego (co może być pomocne w komentowaniu faktów historycznych bądź biograficznych, ukazanych w uzupełniających się wzajem, a bywa że i sprzecznych relacjach kierowanych do różnych osób), lub według klucza osobowego, pozwalającego na charakterystykę typu stosunków, łączących autora z adresatem.

1

Tekstologią i edytorstwo dzieł literackich, wyd. cyt., s. 10.