PICT0010

się na pieczęć i Jednolicie umieszczana data z powołaniem się na dalum per toast (88 razy)./z datą oznaczoną przeważnie wg kalendarza kościelnego (110 razy), rzadziej (49 razy) rzymskiego. Jego też zasługą było wprowadzenie zwyczaju sprawdzania autentyczności dokumentów przynoszonych przez odbiorcę do inserowania lub transumowania z dokładnym opisem tej czynności na wzór praktyki kancelarii francuskiej. Na 197 dokumentów wystawionych przez Przemyśla U około 80^{1 2}/# wyszło z kancelarii książęcej.

Przemysł II. kontynuując przyjęty zwyczaj, w dalszym ciągu dobierał sobie, tak jak jego dziad, ojciec i stryj, pracowników kancelarii spośród kanoników poznańskich i tak jak oni utrzymywał silne więzy z kapitułą poznańską T3o i jego bracia zasiadali jako kanonicy w kapitule poznańskiej. Więzy dwora z kapitułą poznańską były tak trwale i oczywiste, że kiedy po Przemyśle II dzielnicę wielkopolską objął Władysław Łokietek, który nie kontynuował zwyczaju Piaatowiczów wielkopolskich i korzystał z kujawskiego personelu kancelaryjnego i wzorów własnej kancelarii kujawskie). «p^n2tr2ł się z ostrym protestem ze strony duchowieństwa pamaó-

.o. Dla poaorów raczej pozostawił, jako kanclerza wielkopolskiego, Andrzeja Zarembę, poprzednio kanclerza Przemyśla, gdy ten jednak postąpił na bdfaipstwo poznańskie Łokietek me powołał kanclerza wielkopolskie-go powierzając całość spraw kancelaryjnych Pelce, kanclerzowi sieradzko--łęczyckiemu. Epizod tego postępowania znajdujemy w znanym dokumencie Henryka Głogowrzyfca. wystawionym w Kościanie 24 czerwca 1298 (KDW Ii 787), w którym Henryk, licząc aa utwnlęrio Łokietka od rządów w Wiel-hrpnkiT. zobowiązał się. między innymi, że stanowisko kanclerza dworu będzie zawsze obsadzone w porozumieniu z biskupem poznańskim i przez kanoniki kapitały poznańskiej. Jednocześnie Henryk powołał na swego kapelana kanoniki Jakuba, który pełnił funkcję kanclerza przy biskupie pnmińsirm Andrzeju (KDW I 788) ².

Kancelaria Łokietka (1288—1299). Kancelaria wielkopolska Wlady-afewa Łokietka w latach 1298 1298, chociaż nie gorzej zorganizowana niż kiwihris Bolesława i Przemyśla IL pracowała w oparciu o wzory ko-jawsfco-łęezycJcse. przy u ii auły w wkładzie pracy notariuszy Dominika, łab i ^tifilbm. i niewiele też czerpała z wzorów i doświadczeń dawnej kwwriara wicfcnpnłrincj. Jesz to jeszcze jeden przykład na to, że wyra-hkjąa się formy iL^-icriaryjne w H połowie XIII w. nie są obce niektórym ŚśtkKOB potskan i że w tym ntnyrn czasie, w którym stabilizowała się arpniniji kanceiarB wiefleopoisfciej, krzepła też organizacja kancelarii kaTyrku fcajarmfcaej, aksco łnłnetek mógł jej wykształcone wzory przenieść na teren Wielkopolski nie obniżając ogólnego poziomu i form dokumentacji czynności prawnych, powstającej na terenie Regni Po-loniae. Z kancelarii Łokietka w czterech latach jego rządów zachowało sią do naszych czasów 81 dokumentów, 68 z nich nosi cechy dyktatu kancelarii wystawcy, co stanowi nie mniej niż Z&U. Kancelaria ta przestrzegała zasad zabezpieczenia autentyczności dokumentacji poprzez kontrolą wewnętrzną pracy, sporządzanie minut — brulionów, które w tym czasie pojawiły sią w jej praktyce, i kontrolą przynoszonej z zewnątrz dokumentacji do zatwierdzenia książącego (np. PUb 574).

Władysław Łokietek, nie chcąc wchodzić w dalsze konflikty z kapitułą poznańską i tamtejszym środowiskiem kościelnym, zdecydował «ią po rocznych rządach w Wielkopolsce przyjąć w poczet swoich urządnfków dwór-skich cześć dawnego personelu kancelarii Przemyśla IL Od stycznia r. 1207 zjawiają sią na jego dworze dawny kanclerz Przemyśla, Andrzej Zaremba i notariusz Swiątosław (KDW II 700), Andrzej, aby podkreślić swą nadrzędność wobec Pełki tytułuje sią kanclerzem całej Wielkopolski, podobnie zresztą jak Swiątosław — notariuszem (Andreat cancellartua taeme Polanie... Svento³lao natarto Polanie).

W styczniu r. 1298 Andrzej Zaremba zostaje biskupem poznańskim, razem z nim opuszcza kancelarią Łokietka Swiątosław, natomiast na usługach księcia pozostaje notariusz wielkopolski Jaśko, który pierwszy raz występuje w formule skrypcyjnej we wrześniu 1297 r, (M. Bielińska. Kancelarie wielkapoUlde, nr 15, s. 351) 1 pracuje do grudnia 1290 (KDP II 171),

Łokietek nie obsadził stanowiska kanclerza wielkopolskiego, które wakowało po Andrzeju, w każdym razie nie można dowodnie twierdzić, że zajął je Pakosław, tytularny kanclerz krakowski, który pojawia sią na dokumentach Łokietka na przełomie 1298 i 1299 r. (KDW II 802, 805) raz wprawdzie z określeniem canceOariwi Polanie et Cracacie ⁴.

Jeśli istotnie zajmował to stanowisko, nie odegrał większej roli na dworze księcia, natomiast, jak można wnosić z treści dokumentów, zaufanym doradcą Władysława był magister Pełka, kanclerz kujawsko-łączycki i sieradzki, który pełnił faktycznie funkcje głównego kanclerza Władysława i reprezentował jego interesy na zewnątrz (u Wacława II — KDW IV 2030, w Lubece — KDW Ii 792).

Wśród personelu kancelaryjnego pojawia sią jako nowy pracownik Piotr Swiąea, syn dwiący, wojewody pomorskiego (maj 1298, KDW II 786), z tytułem protonotariusza, suramonotariusza i notariusza, który od 30 kwietnia 1299 r. został kaneierzepi pomorskim (PUb 572) i jednocześnie otrzymał prepozyturą kaliską, która była prebendą notariuszy wiefko-

157

1

*    i StsatkL Uąua fribni w FnmnaW. Mes. fcośeMtoy, Pc-jt t aa. ar IŁU, ł SIS. B£ K. Jstiiikł, Cass> wi fceeceisrłs aWr

2

   ZWorl• : Ssawna W-²' nręm. Tsptaki TBT. I It. z. i—4, a. Si. petgp. 2Ł

3

WsfcAt Motor Pakosław³ I Jaga «w. fcMwtmrtwe wWfkopoUfetecA narosło «Mt

4

hipotez, •prawa ais jut rwwtrzycsisu fpor. K. iastśsfcł, «P- sft, » 73—4³ ł pirs 1³—