PTDC0026

tarczy, ale również do mieczy i w stosunkowo najmniejszym stopniu, jeśli chodzi o kulturę przeworską - inaczej niż w Skandynawii ⁹, do grotów włóczni. Jest dość zaskakujące w zestawieniu z licznymi, znanymi ze średniowiecza i z czasów późniejszych przykładami wskazującymi, że miecze i szable, a w szczególności ich głownie były nieraz użytkowane przez długi okres czasu i przekazywane przez wiele pokoleń¹⁰. Na pojedyncze przykłady dłuższego użytkowania mieczy można też wskazań w okresie rzymskim, są one jednak wyjątkami odbiegającymi od powszechnie obserwowanych prawidłowości. Na terenie kultury przeworskiej w oparciu o sto kilkadziesiąt zwartych zespołów grobowych zawierających miecze, można wyraźnie stwierdzić, że występowanie poszczególnych typów mieczy ogranicza się z reguły do jednej lub dwóch grup chronologicznych i stale towarzyszą im powtarzające się, te same typy innych zabytków. Podobną sytuację obserwuje się też w zespołach grobowych i w bagiennych stanowiskach ofiarnych w Skandynawii, choć pochodzące stamtąd miecze nie zostały dotąd szczegółowo opracowane. Być może obok zmian w formach mieczy wynikających z przemian w sposobach walki¹¹ na szybkie eliminowanie z użytkowania “starych” mieczy mógł wpływać, przynajmniej na niektórych terenach, w tym właśnie w kulturze przeworskiej, powszechnie praktykowany zwyczaj składania miecza do grobu wraz z jego właścicielem, a nie przekazywania go spadkobiercom. Można sobie wyobrazić, że od tego rodzaju postępowania musiało istnieć szereg odstępstw i wyjątków, jadnakże w materiale archeologicznym uchwytne są przede wszystkim sytuacje najbardziej typowe i najczęściej się powtarzające.

W początkach okresu wpływów rzymskich, czyli w I w. po Chr., w uzbrojeniu ludności środkowoeuropejskiego Barbaricum zachodzą podobnie zresztą jak i w innych dziedzinach kultury materialnej dość poważne zmiany wywołane głównie przemianami stylistycznymi i przejawiające się w pojawieniu się nowych typów zabytków. W dziedzinie uzbrojenia są one widoczne np. w rozprzestrzenieniu się różnych form sztabkowatych imaczy tarczy o profilowanych płytkach do nitów (ryc. 1.3). Oprócz tego zachodzą też istotniejsze zmiany w rodzajach używanej broni. Należy do nich w szczególności wychodzenie z użycia rozpowszechnionych w ciągu całego młodszego okresu przedrzymskiego (II-I w. przed Chr.), wywodzących się z uzbrojenia celtyckiego mieczy o długiej i szerokiej głowni. Znamy jednak jeszcze kilka zespołów grobowych, w których miecze te wystąpiły w towarzystwie zabytków charakterystycznych dla fazy Bi okresu wczesnorzymskiego¹². Dla fazy tej najbardziej charakterystyczne są miecze o nieco krótszej niż w okresie lateńskim, ale jeszcze dość długiej wąskiej głowni, oraz przeważnie o dość długim trzpieniu rękojeści (ryc. 1.6). Należą one do typu I według

76