S5006436

I XII

iwom y i ił/iiu a

rtAisam «uvt

ouu

mu tragedii odtąd grywansj nu scenach cakpo kraju. Mi w«> w.iu u- rolę tytułowa objął Marcin Srymanowikl, jego córka, Helena, była właime Ladócbowika. jej bohalmkwgu amanta. Trepka, prał Ludwik Adam Dmuwraiki. Relłekma sukcesu duda stal się takie fakt imlKienia Wytyka w pocat czlow-ków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dna¹ 6 I 1811 roku. co było mc lada laawwyłewi.

Tragcdiu. w która zdrajcy Glińskiemu prmiauatnoay został Trepka, ideał Polaka, współgrała z nastrojami widowni zarówno silnymi akcentami patriotycznymi, jak antyrosyjska wy. num4 i ukrytym wewnętrznym niepokojem, wywołanym przez mroczny lemat narodowej zdrady Jako jedna z pierwszych rodzimych tragedii na scenie warszawskiej odsłaniała przed widów-me „zaczarowane krainę dziejów", nieklaaycraa. mimo klasycznego gorsetu reguł. Nieklaaycmodć tą wytykał autorowi Ludwik < Kmski. w obszernym omówieniu drukowanym w « Pamiętniku Warszawskim¹, wyliczając szereg wad i mekonaekwcncjidud²

Nickłaaycznokć ta znalazła potwierdzenie zwłaszcza we lwowskiej inscenizacji tragedii. Tamtejszy dyrektor. Jan Nepomucen Kamiński, późno pokazał liiin.tkie&O swojej widowni •" dopiero li XII 1120. Obie główne role męskie (Gliński Jan Nepomucen Nowakowski. Trepka » Antoni Ben za) grane w stylu patetycznym i rozrzewniającym, niezwykle sugestywne w obrazie potęgowanego aż do wzniosłości cierpieniu (Gliński) i w pełnym uniesienia poświęceniu (Trepka) — miały juz niemal romantyczny charakter¹!. Można przypuszczać, że spektakl lwowski ujawniał ukryty szekspiryzm dzieła eksponującego postać zdrajcy zniewolone jto przez szalona dumę. Sceniczny wizerunek renegata został w dramacie podporządkowany jednak moralnemu celowi ■ akcja

pokazywała okropne skutki zdrady, a długa sekwencja umióą ₍jq ńaiem Glińskiego miała charakter pour rający jako akt tahtMNł kary i pokuty.

Trudno eg dziwić, Je tragedia la nie miała od poczgks szrzężna do cenzury ²o przejściowych, jak «c /dasrało, trudnościach. w katach Królestwa Polskiego również me roogfj być grana, choc wystawiano je bez przeszkód w innych raherack Była zbyt kontrowersyjna w nowy m układzie politycznym. Dlatego tez na scenie narodowej mogła uę pokazać dopiero po wybuchu powstania list opadowego, kiedy to zagrano ją pg ie krotnic. Wówczas tez ukazało tą jej drugie wydane, tłoczone, podobam jak pierwsze (1821). w Krakowie (IBSl)

Żadne z późniejszych dzid Wężyka nie powtórzyło sakursu Ollńikifgo. mimo iż Osiński potraktował utwór jedynie jako _/jpowiedzenie łiteratui/e najpiękniejszych płodów³³. Wpraw-dzic kolejne tragedie wciąż zyskiwały wysokie oceny znawców ale Bark ara (Uóńitihim pomnaża w cieniu tragadn ) ełid-skitga. Bałrałeuo Rjinyr przyćmił fti/o/a¹ Hoffmanna. Ba-J:ur zaś zabrakło siły tragicznej, a wzrost znaczenia elementów neklasycmych rozbił strukturę dzida Bo nienajlepszym przyjęciu tej ostatniej tragedii Wężyk zamilkł Może me chciał narażać się aa dwustronne ataki, i klasyków, t romaotyków DLa oba stron był bowiem wątpliwym sojusznikiem. W rozprawie O poezji óaaaryrmj, pisanej w III I roku aa    ¹

TPN. złamał zwyczaje akademii, przekroczył ») znac/x¹oe cdt (miał „proste, mcmylnc i powszechne” wyłożyć pr ąwwBeh ogra-«ad zając elementy postawy romantycznej i kwcstumąjąc klasyczne wzory. Z kolei jago wypowiedź publikowana w roku w « Pamiętniku Warszawskim - O poezji w ągżkmw/ byka

. ąp. eu. W 42¹

* |L Os Mak K Tbaar M

1

U Osińskił. Traw Noemśm¹»» .ClUitr. • Psmelaik Warsmw-ehaa IIM, u ks. 431.

2

*' ■ Lasocka. Trorr Iwmwtkl w larark /ZOO MMJ. Warsmwa ltS7

3

s. iw 200. 200.