S6300711

ryzuje poezję Leńskiego:

swoiste, niebezpośrednie funkcje. Oto na przykład Puszkin tak h

^cnaraW

Wsłuchany w miłość, miłość śpiewał

I jasna była jego pieśń

Jak myśli prostodusznych dziewoj,

Jak błogi niemowlęcia sen,

Jak księżyc...

(A. Puszkin, Eugeniusz Oniegin, r. U, strofa X, przeł. J. Tuwim)

- ostatnie porównanie jest dalej rozwinięte.

Obrazy poetyckie (konkretnie metaforyczne porównania) przedstawiające „pieśń” Leńskiego nie mają tu w ogóle bezpośredniego znaczenia poetyckiego. Nie można ich interpretować jako bezpośrednich obrazów poetyckich samego Puszkina (choć formalnie jest to charakterystyka dana przez autora). Tutaj „pieśń” Leńskiego — a znajduje się ona w powieści -brzmi zupełnie odmiennie:

Tak pisał Leński - nuf/o i mgliście

(jw., r. VI, strofa XXIII, przeł. A. Ważyk)

Natomiast w czterech wersach przytoczonych wyżej dźwięczy pieśń samego Leńskiego, jego głos, jego styl poetycki, lecz z powplatanymi parodystyczno-ironicznymi akcentami autora; dlatego właśnie nie są one ani kompozycyjnie, ani gramatycznie wydzielone z mowy autorskiej. W istocie mamy przed sobą obraz pieśni Leńskiego, lecz nie obraz poetycki w wąskim sense, ale typowo powieściowy: jest to obraz cudzego języka, w danym wypadku obraz cudzego stylu poetyckiego (sentymentalno-romantycznego). A poetyckie metafory tych wersów („jak sen niemowlęcia”,, jak księżyc” i in.) w ogóle nie są tutaj p i e r-wotnymi środkami przedstawienia (którymi by były w bezpośredniej poważnej pieśni samego Leńskiego); stają się p r z e d-miotem przedstawienia właśnieparodystyczno-stylizującego.

•eściowy obraz c u d z e g o stylu (wraz z należącymi do Ppośrednimi metaforami) w systemie bezpośredniej mowy autor-Ątórą postulujemy) ujęty jest w intonacyjny cudzysłów ^jtycaio-ironiczny. Jeśli odrzucimy ten cudzysłów intonacyjny Rzniemy odbierać użyte tutaj metafory jako środki bezpośredniego ¹ Ustawiania samego autora, to zburzymy obraz powieściowy cudzego jjyiu, to znaczy właśnie ten obraz, który konstruował Puszkin jako po-tfieściopisarz. Od postulowanego przez nas bezpośredniego słowa samego autora przedstawiony tu język poetycki Leńskiego jest bardzo daleki: służy on tylko za przedmiot przedstawiania (prawie za rzecz), sam zaś autor jest prawie całkowicie poza językiem Leńskiego (tylko jego akcen-ly parodystyczno-ironiczne przenikają do tego „cudzego języka”).

Ale oto inny przykład z Oniegina:

[Kto żył i myślał, ten nie może Nie gardzić w duchu bliźnim swym;

Kto czuł i kochał, tego trwoży Dzień niepowrotny widmem czczym.

Już ten się złudą nie upija,

Gryzie go żal i wspomnień żmija...

(j.w., r. I, strofa XLVI, przeł. J. Tuwim)

Można by pomyśleć, że mamy przed sobą bezpośrednią sentencję poetycką samego autora. Ale już następne wersy:

Wszystko to razem, co nie dziw,

Ma często czarujący wpływ Na dyskurs

(umownego autora z Onieginem) - rzucają lekki cień obiektywizmu na tę sentencję. Co prawda należy ona do mowy autorskiej, lecz jest zbudowana w rejonie działania głosu Oniegina, w jego stylu. Lecz jest on zbudowany nieco inaczej. Wszystkie obrazy tego fragmentu stanowią przedmiot przedstawienia: są one przedstawione jako styl Oniegina, jako jego światopogląd.