Scan220

220 A. Grabowska i D. Bednarek

Tabela 1

Liczebności chłopców i dziewczynek (mężczyzn i kobiet) badanych w przykładowych pracach dotyczących dysleksji
Badanie	Liczebność chłopców w grupie z dysleksją	Liczebność dziewczynek w grupie z dysleksją
Badania wrażliwości na kontrast i detekcj i modulacji częstotliwości
Lovegrove i wsp., 1980	10	0 /
Lovegrove i wsp., 1982	10	0
Martin i Lovegrove 1984	brak liczebności	0
Martin i Lovegrove 1987	30	0
Martin i Lovegrove 1988	28	0
Evans i wsp., 1993/94	80	3
Felmingham i Jakobson, 1995	10	0
Borsting i wsp., 1996	ii	9
Demb i wsp,, 1998b	■ m	'%■^r
Bednarek i Grabowska, 2002 11 Badania percepcji spójnego ruchu		10
Eden i wsp., 1996	4	0
Vanni i wsp., 1997	3	1
Talcott i wsp., 1998	12	■ 1
Talcott i wsp., 1999	16	m
Badania procesów związanych z uwagą
Casco i Tressoldi, 1998	292 (bez diagnozy)	299 (bez diagnozy)
Facoetti i wsp., 2000	H	4
Facoetti i Molteni, 2001	9	2
Facoetti i Turatto, 2003	U.»	6

tńuje się opóźnienie poziomu czytania w stosunku do inteligencji (IQ), wówczas dominacja płci męskiej mród osób zdiagnozowanych jako przejawiające dysleksję będzie bardzo wyraźna. Wynika z tego, że wśród dzieci słabo czytających, które jednocześnie mają stosunkowo niskie IQ, liczebność dziewcząt i chłopców jest zbliżona. Jednak wśród dzieci o wysokim IQ, które wykazują trudność w nauce czytania, chłopców jest znacznie więcej. Takie dane mogą sugerować, że; (i) stopień zaburzeń dyslektycznych (mierzonych jako różnica pomiędzy poziomem czytania i IQ) może być różny u dwojga płci; oraz (ii) dysleksja u chłopców i dziewcząt może być zjawiskiem o odmiennej etiologii. Przypuszczenie o

Różnice płciowe w dysleksji 221

[różnicującym wpływie płci na charakter zaburzeń dyslektycznych wydaje sięinteresujące nie tylko poznawczo, ale również bardzo istotne z prakty-I cznego punktu widzenia. Trudno bowiem wyobrazić sobie dalszy postęp metod zapobiegania oraz przeciwdziałania dysleksji, jeżeli nie poznamy jejlnechanizmów, w tym również i różnic płciowych w tym zakresie. Wydziwiające jest, że jak dotąd, praktycznie brak jest prac, które w sposób bezpośredni zajmowały się tą kwestią. Co więcej, niewiele prac w Ogóle uwzględnia czynnik płci jako potencjalne źródło różnic, a w tych, w [ jttórych jako osoby badane uczestniczą zarówno chłopcy, jak i dziew-\ czynki, dominacja chłopców jest tak duża, że praktycznie uniemożliwia przeprowadzenie solidnej statystycznej analizy z uwzględnieniem czynnika płci. Najprawdopodobniej wynika to ze znacznie większej dostępności populacji chłopców z dysleksją, co potwierdza pogląd wiążący Młysleksję z płcią męską.

Wptysproporcja pomiędzy liczebnością badanych chłopców i dziewcząt ftzczególnie wyraźnie uwidacznia się w badaniach prowadzonych przy pomocy funkcjonalnych metod neuroobrazowania, które dotyczą organizacji różnych funkcji w mózgach osób z dysleksją. Jak pokazuje Tabela 2, niemal wszystkie badania, jakie na ten temat przeprowadzono, nSotyczyły chłopców (porównaj też prace przeglądowe Habib, 2000;

, Lambe, 1999; Pugh i wsp. 2000). Jest to tym bardziej zaskakujące, że dane ■feuroanatomiczne dotyczące budowy mózgu, uzyskane m.in. przy pomocy metod strukturalnego neuroobrazowania, dotyczyły już obu płci (por. Tabela 1), wskazując przy tym, co warte podkreślenia, istotne różnice płciowe. Również dane dotyczące różnic w organizacji funkcji w mózgu u zdrowych kobiet i mężczyzn (o czym będzie mowa w dalszej Części rozdziału), stanowią podstawę uzasadniającą potrzebę bliższego przyjrzenia się, czy płeć nie ma wpływu na charakter zaburzeń przejadanych przez dzieci dyslektyczne.

■^Poniżej przedstawiamy wyniki badań dotyczących zróżnicowania płciowego w zakresie neuroanatomii i funkcji mózgowych oraz głośnych ostatnio doniesień o zaburzeniach metabolizmu kwasów tłuszczowych, Staraj ąc sięuwypukłić dostępne dotąd dane specyficznie dotyczące osób ź dysleksją, lub dotyczące funkcji istotnych dla nauki czytania i pisania (np. funkcji językowych czy percepcyjnych). W ostatniej części pracy przedstawimy nasze własne obserwacje wskazujące, że zaburzenia występujące w dysleksji mogą mieć odmienny charakter u obu płci.