larsen0226

226 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

Tabela 11.1 Objętości płuc mężczyzn i kobiet	u młodych zdrowych
Parametr	Mężczyźni (I)	Kobiety (I)
Całkowita pojemność płuc, TLC	7,0	6,2
Pojemność życiowa, VC	5,6	5,0
Objętość zalegająca, RV	1.4	1,2
Czynnościowa objętość zalegająca, FRC	3,2	2,8

wpływem temperatury i ciśnienia atmosferycznego; dlatego zmierzone wartości powinny być przeliczone na warunki BTSP.

2.2.1 Znaczenie kliniczne pojemności życiowej

Pojemność życiowa, jak już wspomniano, w znacznym stopniu zależy od wieku i wielkości ciała. Ponadto należy również uwzględnić inne czynniki. Należą do nich;

-    zmienność dobowa,

-    ułożenie ciała,

-    czynniki pozaplucne,

-    schorzenia płuc.

Zmienność dobowa. Pojemność życiowa i objętości zapasowe zmieniają się w ciągu dnia o ok. 3-5% wartości absolutnych.

Ułożenie ciała. W pozycji leżącej objętości zapasowe są niższe o ok. 20% niż w siedzącej. Dlatego są one rzadko oznaczane w celach klinicznych.

Czynniki pozapłucne. Określone czynniki poza-płucne mogą zmniejszać pojemność życiową. Należą do nich:

-    ograniczenia ruchomości klatki piersiowej przez zniekształcenia,

-    zaburzenia wentylacji z powodu porażenia mięśni oddechowych,

-    ograniczenie ruchomości przepony, np. przez wodobrzusze,

-    bóle opłucnowe lub brzuszne,

-    płyn w opłucnej, zrosty opłucnowe.

Schorzenia płuc. Znaczenie mają przede wszystkim schorzenia, które prowadzą do utraty rozciągliwości płuc. Należy do nich zwłóknienie płuc ze zmniejszeniem pojemności życiowej, użytecznym diagnostycznie jednakże dopiero w zaawansowanych stadiach. Obturacja dróg oddechowych może również zmniejszać pojemność życiową, zmiany te są jednak diagnostycznie nieużyteczne. Klinicznie ważne:

9 Powtarzalne obniżenie pojemności życiowej 5ga o > 25% jest przede wszystkim wskaźnikiem poważnych zaburzeń czynności pluć. Nie można przy tym wnioskować o przyczynach leżących u podstawy tych zaburzeń.

2.2.2 Znaczenie czynnościowej pojemności zalegającej

Objętość zalegająca (RV), czyli objętość pozostająca w płucach po zakończeniu maksymalnego wydechu, zależy od wieku. Procentowy udział objętości zalegającej w całkowitej pojemności płuc wzrasta w starszym wieku do 23-35%. Czynnościowa pojemność zalegająca (FRC), czyli objętość zalegająca i wydechowa objętość zapasowa (RV + ERV) w mniejszym stopniu zmieniają się z wiekiem, mogą jednak w poszczególnych przypadkach znacznie się zmniejszać. Więksi ludzie mają większą FRC niż mniejsi; otyłość i ciąża znacznie zmniejszają FRC. W pozycji leżącej, z powodu ucisku trzewi na przeponę, FRC jest mniejsza niż w pozycji stojącej. Reasumując, tak wiele czynników ma wpływ na wielkość FRC, że odpowiednio można oczekiwać dużych odchyleń.

ł Czynnościowa pojemność zalegająca (FRC) prawidłowo działa jako bufor zapobiegający silnym zmianom pęcherzykowego i tętniczego ciśnienia parcjalnego tlenu i dwutlenku węgla w przebiegu cyklu oddechowego. Poza tym objętość zalegająca zapobiega zapadaniu się pęcherzyków podczas wydechu.

Zmniejszenie czynnościowej pojemności zalegającej. Zmniejszenie FRC prowadzi do znacznych zmian pęcherzykowego ciśnienia parcjalnego tlenu w przebiegu cyklu oddechowego. W czasie wydechu p0₂ zbliża się do wartości krwi żylnej mieszanej, podczas wdechu do wartości powietrza wdechowego. Efekt ten odpowiada za nierównomierną wentylację, w której przebiegu rozwija się nieznaczna hipoksja.

Zwiększenie czynnościowej pojemności zalegającej. Pomiędzy objętością zalegającą a przewie-