larsen0016

16 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

leżności od ukrwienia wątroby, ale wpływają na niego zaburzenia enzymatyczne wątroby. Natomiast klirens wątrobowy substancji o stopniu ekstrakcji przekraczającym 70% zależy głównie od ukrwienia wątroby, w słabym tylko stopniu od aktywności enzymów wątrobowych. Leki o stopniu ekstrakcji 30-70% podlegają zmianom pod wpływem obu czynników - zmian zarówno ukrwienia, jak i aktywności enzymów wątroby.

Wpływ schorzeń wątroby. Klirens wątrobowy może być zmniejszony z powodu schorzeń wątroby, które mogą zaburzyć funkcje komórek wątrobowych i/lub zmniejszyć ukrwienie wątroby. Marskość wątroby zmniejsza klirens substancji charakteryzujących się dużą szybkością ekstrakcji wątrobowej wskutek zmniejszenia ukrwienia wątroby. Ale klirens substancji o małym stopniu ekstrakcji również się zmniejsza, ponieważ zaburzeniom czynności komórek wątrobowych towarzyszy zmniejszenie klirensu wewnętrznego.

9 Ogólnie biorąc, w schorzeniach wątroby daw-ki leków, które są eliminowane przez wątrobę, Hril muszą być zmniejszone.

4.3 Klirens nerkowy

W nerkach odbywa się przede wszystkim wydalanie substancji, w nieznacznym tylko stopniu - ich metabolizm. Klirens nerkowy substancji zależy od wielkości przesączania kłębkowego, wydalania kanalikowego i resorpcji zwrotnej w kanalikach.

Udział wielkości przesączania kłębkowego w kli-rensie nerkowym stanowi tylko około 20%, przy czym przesączaniu w kłębkach podlega tylko substancja wolna, a więc niezwiązana z białkami. Substancje, które w kanalikach nie są ani wydalane, ani resorbowane zwrotnie, cechują się małym stopniem ekstrakcji nerkowej; ich klirens odpowiada przesączaniu kłębkowemu. Substancje, które są w dużym stopniu wydalane przez kanaliki, a nie są resorbowane zwrotnie, charakteryzują się dużym stopniem ekstrakcji, a ich klirens nerkowy zależy głównie od ukrwienia nerek. Substancja wydalana przez kanaliki albo przesączana w kłębkach, ale re-sorbowana zwrotnie w kanalikach, charakteryzuje się małym stopniem ekstrakcji i tym samym jej klirens nerkowy nie odgrywa większej roli.

Wpływ wieku. Z wiekiem klirens kreatyniny maleje o około 50%, przy czym stężenie kreatyniny w osoczu nie ulega zmianom, ponieważ w starszym wieku maleje także masa mięśniowa. U starszych osób, mimo prawidłowego stężenia kreatyniny w surowicy, eliminacja leków może być jednak zwolniona.

Wpływ schorzeń nerek. Wiele anestetyków i środków zwiotczających mięśnie jest wydalanych głównie przez nerki. W niewydolności nerek, przy zmniejszonej liczbie czynnych nefronów, należy zmniejszyć dawki tych leków. Ukrwienie nerek maleje we wstrząsie, także i w tym wypadku dawkowanie tych leków musi być więc zmniejszone. W zaawansowanej marskości wątroby z zespołem wątrobowo-nerkowym pojawiają się również zabu-

Ryc. 2.4 a do c Diagram blokowy przedstawiający modele farmakokinetyczne po wstrzyknięciu dożylnym. C, = kompartment centralny, C₂ = kompartment obwodowy, C₃ = powolny kompartment obwodowy k₁₀ = stała szybkości eliminacji (wymawiane: k - jeden - zero), k₁₂ = stała transferu dla transportu z C, do C₂, k₂₁ = stała transferu dla transportu z C₂ do C_1r k₁₃ = stała transferu dla transportu z C, do C₃, k₃i = stała transferu dla transportu z C₃ do Q.

a)    Model jednokompartmentowy.

b)    Model dwukompartmentowy.

c)    Model trójkompartmentowy.