larsen0212

212 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

go, całkowitego oporu dużych tętnic i od wielkości pojemności minutowej serca (prościej: ciśnienie = przepływ (pojemność minutowa serca)/opór). Znaczny spadek ciśnienia następuje w tętniczkach (arteriolach), które stanowią główną składową obwodowego oporu naczyniowego.

Ciśnienie końcoworozkurczowe. Zależy od stanu czynnościowego komór, elastyczności komór i siły skurczu przedsionków. Ważne klinicznie zmiany wysokości ciśnienia końcoworozkurczowego występują tylko w stanach chorobowych, zwłaszcza w niewydolności serca. Z wiekiem ciśnienie końcoworozkurczowe stopniowo nieznacznie się zwiększa w wyniku zmniejszonej elastyczności ścian komór serca.

2 Wyznaczniki czynności lewej komory serca

Czynność mechaniczna lewej komory' serca zależy od czterech czynników:

-    obciążenia wstępnego (preload),

-    obciążenia następczego (afterload),

-    kurczliwości,

-    częstości akcji serca.

2.1 Obciążenie wstępne (preload)

W izolowanym preparacie mięśnia sercowego w warunkach laboratoryjnych obciążenie wstępne jest to wielkość siły koniecznej do maksymalnego rozciągnięcia mięśnia. Aby pominąć wpływ różnej grubości naczyń, wartość obciążenia wstępnego dzieli się przez powierzchnię przekroju poprzecznego mięśnia, i tak otrzymuje się wielkość siły przypadającą na jednostkę powierzchni przekroju poprzecznego (naprężenie ściany, wali stress). Obliczony rozkład siły na jednostkę powierzchni przekroju jest dokładny, gdyż w preparacie z izolowanego mięśnia sercowego wszystkie włókna biegną w jednym kierunku.

Inaczej jest w warunkach fizjologicznych w całej komorze serca. W tym przypadku znaczna liczba włókien biegnie okrężnie, prostopadle do długiej osi serca. Dlatego obliczenie wielkości naprężenia ściany wymaga przyjęcia, że większość włókien ma przebieg okrężny. Zgodnie z tym, naprężenie ściany obliczone na podstawie prawa La-płace’a jako siła działająca na jednostkę powierzchni przekroju poprzecznego ściany komory można przedstawić w uproszczonej postaci :

Naprężenie ściany =

ciśnienie w lewej komorze x długość promienia komory grubość ściany x 2

I Ze wzoru wynika, że naprężenie ściany może rosnąć pod wpływem:

-    zwiększenia ciśnienia w lewej komorze,

-    poszerzenia lewej komory,

-    zmniejszenia grubości ściany lewej komory.

W odniesieniu do całej komory serca, obciążenie wstępne jest to siła, z jaką ściana komory jest rozciągana w czasie rozkurczu, to znaczy końcoworozkurczowe naprężenie ściany komory. Wielkości naprężenia końcoworozkurczowego ściany komory nie można obliczyć w prosty sposób. W praktyce klinicznej przyjęto, że wskaźnikami wielkości obciążenia wstępnego są wysokość ciśnienia końcoworozkurczowego w lewej komorze (zwłaszcza ciśnienia zaklinowania w kapilarach płucnych, zob. rozdz. 26) lub objętość końcoworozkurczowa lewej komory. Tych parametrów nie wolno jednak dosłownie porównywać z wielkością obciążenia wstępnego, stanowią one co najwyżej jego duże przybliżenie.

Znaczenie obciążenia wstępnego. Obciążenie wstępne decyduje o długości włókien mięśniowych w spoczynku, zwłaszcza w czasie rozkurczu, a zatem - zgodnie z prawem Franka-Starlinga -o sile skurczu. Zwiększenie stopnia rozciągnięcia włókien mięśniowych mięśnia sercowego powoduje zwiększenie kurczliwości.

2.2 Obciążenie następcze (afterload)

W izolowanym preparacie mięśnia sercowego obciążenie następcze oznacza dodatkową siłę, która przeciwstawia się skracaniu włókien mięśniowych w czasie skurczu. Analogicznie jak w obciążeniu wstępnym, obciążenie następcze w całej lewej komorze serca oznacza stopień naprężenia ściany komory w czasie skurczu. Stopień naprężenia ściany w czasie całego cyklu serca nie jest wielkością stałą, ponieważ w czasie skurczu ciśnienie w komorze, objętość komory i grubość ściany stale się