larsen0262

262 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

2.1.5 Prawidłowe wartości p0₂ krwi tętniczej

Jak już wcześniej wspomniano, tętnicze p0₂ zmniejsza się wraz z wiekiem, w przeciwieństwie do tętniczego pC0₂, które w przypadku zdrowych płuc również w podeszłym wieku się nie zmienia. W tab. 12.1 przedstawiono wartości pa0₂ w zależności od wieku.

Tabela 12.1. Prawidłowe wartości tętniczego p02 w zależności od wieku (Nunn,1993)
Wiek (lata)	mmHg	Pa
20-29	94 (84-104)	12,5 (11,2-13,9)
30-39	91 (81-101)	12,1 (10,8-13,5)
40-49	88 (78-98)	11,7(10,4-13,1)
50-59	84 (74-94)	11,2 (9,9-12,5)
60-69	81(71-91)	10,8 (9,5-12,1)

2.2 Transport tlenu we krwi

Po dyfuzji przez błonę pęcherzykowo-włośniczko-wą do mieszanej krwi żylnej, 0₂ jest transportowany we krwi tętniczej w dwóch postaciach:

-    jako fizycznie rozpuszczony w wodnych częściach składowych krwi,

-    jako chemicznie związany z hemoglobiną.

Ilości 0₂ transportowanego w obu postaciach zależą od tętniczego p0₂, tym niemniej zawsze znacznie przeważa postać związana chemicznie nad rozpuszczoną fizycznie. Jednakże każde połączenie i wymiana w tkankach musi być poprzedzone stadium fizycznego rozpuszczenia.

2.2.1 Transport 0₂ fizycznie rozpuszczonego we krw i

Po przejściu przez błonę pęcherzykowo-włośnicz-kową cząsteczki 0₂ znajdują się początkowo w osoczu. W osoczu krwi 0₂ zostaje rozpuszczony tylko fizycznie, zgodnie z prawem Henry’ego-Dal-tona: w osoczu ilość cząsteczek tlenu rozpuszczonych w jednostce objętości (stężenie) jest wprost proporcjonalna do ciśnienia parcjalnego 0₂:

stężenie 0₂ w roztworze; c = a x p0₂ (a - współczynnik rozpuszczalności, p - ciśnienie parcjalne). Wynika z tego, że:

- 1 ml osocza krwi w temperaturze ciała 37°C może przyjąć 0,00003 ml 0₂ na każdy mmHg p0₂,

-    100 ml osocza przyjmie odpowiednio 0,003ml 0₂ na każdy mmHg p0₂,

-    100 ml osocza zawiera przy p0₂ 100 mmHg jedynie 0,3 ml 0₂ w postaci fizycznie rozpuszczonej.

Ta fizycznie rozpuszczona ilość 0₂ jest tak niewielka, że nawet w przybliżeniu nie wystarczy do zapewnienia spoczynkowego zapotrzebowania na 0₂, które wynosi ok. 250 ml/min, gdyż w tym przypadku pojemność minutowa serca musiałaby wynieść 83 1 osocza/min. Wentylacja 100% 0₂ również nie może wystarczająco zwiększyć udziału fizycznie rozpuszczonego 0₂, ponieważ:

| Przy pęcherzykowym p0₂ o wartości 673 mmHg ilość tlenu fizycznie rozpuszczonego wyniesie jedynie 2 ml/100 ml krwi.

W przypadku wentylacji w nadciśnieniu 2 atm ilość 0₂ wyniesie natomiast 4,3 ml/100 ml osocza, w przypadku 3 atm - 6,6 ml. Zapotrzebowanie w spoczynku mogłoby przez to zostać pokryte.

2.2.2 Transport 0₂ chemicznie związanego z hemoglobiną

Znacznie większa ilość 0₂, mianowicie 21 ml/ /100 ml krwi, jest transportowana w postaci chemicznych połączeń z hemoglobiną w erytrocytach. Hemoglobina jest chromoproteiną, która składa się z globiny i 4 cząsteczek hemu. Globinę tworzą 4 podjednostki - 2 łańcuchy a i 2 łańcuchy (3. Każda podjednostka posiada cząsteczkę hemu, w której centrum znajduje się dwuwartościowy atom żelaza. Do tego atomu żelaza zostaje odwracalnie przyłączana cząsteczka 0₂, która nie zmienia jednak stopnia utlenienia atomu żelaza. Reakcja przyłączania określana jest mianem oksygena-cji, odłączanie tlenu od cząsteczki hemu zaś deoksygenacji. Należy pamiętać, że:

-    oksyhemogłobina (Hb0₂) = hemoglobina z przyłączonym o₂,

-    deoksyhemoglobina (Hb) = hemoglobina bez 0₂. Hemoglobina płodu (HbF) w przeciwieństwie do hemoglobiny osób dorosłych (HbA) składa się z 2 łańcuchów a i 2 łańcuchów y.

Pojemność tlenowa hemoglobiny. 1 mol hemoglobiny może przyłączyć maksymalnie 4 mole 0₂: