Depresja u dzieci i mlodzieży 9 (58)

lacfoa Zorroqu/ni

mami. Andrzej został przydzielony do grupy chłopców i dziewcząt w wieku pięciu I sześciu lat. Na początku pozostawał przy stole, milczał, podczas gdy pozostałe dzieci opowiadały o swoich lękach, niepokojach i rywalizacji. Jego smutny wzrok i powolne ruchy były wyraźnymi symptomami depresji. Mówił tylko wtedy, gdy zwrócono się do niego, ale nawet wtedy Jego głos był ledwie mocniejszy niż szept. Andrzej powtarzał komentarze Innych na temat tego, że czuje się smutny i niepokoi o „swoją mamusię". Nie chciał oprzeć się na grupie, nie chciał tworzyć grupy z innymi kolegami. Terapeuci grupy zachęcili inne dzieci, aby Andrzeja włączyć do zabaw I zajęć. Lecz on dalej siedział i myślał o,niebieskich migdałach * / Jedynie badał kolejno niektóre zabawki. Pozwalał nawet na to, aby bardziej agresywne dzieci zabierały mu zabawki i inne rzeczy z rąk. Terapeuci interweniowali, przez wskazówki na temat norm w grupie, dzielenia się i rywalizacji, aby go chronić i wspomóc.

Powoli Andrzej zaczął się bawić, lecz wycofywał się, kiedy inne dziecko mu się sprzeciwiło. Zaczął przystawać do dzieci mniej agresywnych, aby symulować szorowanie, czyszczenie, podawanie wyimaginowanych posiłków i budować z klocków. Dzięki poparciu powoli zaczął być bardziej asertywny, broniąc się w kłótniach i konfliktach. Wraz z nasileniem się tych zachowań, jego nastrój poprawił się, zwiększył się jego aktywny udział i zaczęła rodzić się w nim iskra entuzjazmu i spontaniczności w zabawach.

Najmniejsze dzieci (w okresie przedszkolnym) wypowiadają się za pomocą fundamentalnego języka —

O 114

obawy. Wielcy psychologowie podkreślali znaczenie zabawy dziecięcej, nie tylko ze względu na jej wpływ na rozwój osobisty, lecz również jako najskuteczniejszej metody komunikowania się z dziećmi i leczenia ich.., . •

Tak więc terapię psychoanalityczną w stosunku do najmłodszych pacjentów rozumie się jako wykorzystanie zabawy. Dzieci z depresją zwykły przybywać raz czy dwa razy na tydzień na terapię zabawową (razem z rodzicami) na sesje po 30-45 minut.

Te sesje terapii zabawowej pomagają dziecku powoli wyrażać swoje myśli, niepokoje i troski generalnie poprzez mechanizm obrony. Wszystkie zabawki, które je otaczają (lalki, plastelina, papier, klocki konstrukcyjne, ołówki etc.) stają się dla pacjentów „ich rodzicami, przyjaciółmi, braćmi, nauczycielami”, czyli środkiem wyrażenia myśli. Terapeuta staje się towarzyszem zabawy, przez cały ten długi i złożony proces ułatwia nawiązanie relacji dziecka z jego rodzicami, oswojenie się ze swymi zaletami i słabościami - w ten sposób u dziecka rozwijane są zdrowe relacje.

Na drugim etapie — w wieku szkolnym (6-12 lat); —dzieci z depresją ujawniają symptomy bardziej specyficzne: intensyfikację zachowań czy też zamiarów samobójczych, wyraźne zmniejszenie osiągnięć szkolnych, oddalenie się od rodziców i kolegów oraz bardziej intensywne poczucie winy, uczucia nieużyteez-ności i gardzenia sobą.

Działalność terapeutyczna, chociaż również opiera się na zabawie, to jednak na pierwszym miejscu zachę-

115 □