SDC11756

Tuwiwuiim w wi

ttern»i* szno.it st bo muxh nur i

rtntan

i»if te w m per* nadto idak^ir awuK irrt*i— AMfaaji < *4wfcl łmWXt*7j***    - iw

obraz IM spefctiisiijjw W ł*i i—ifc legalny rqd ncpUranbincz-K okopany • Mdb pnwwhi Madzy skapitaltwaJ w fipcu TO snku w obhezu uat) groźby iifcim ina yjnej prarawty ze strony f«a won hpnł. OMo tześcńs miesięcy    Hitler

zdobył » potojjowt yott M|«yłr« ummlii) w państwie, po czym rutyduniati pnpafd gwahowrót nenia zakrojemy atak ca Sratyrcejc RepuMfci Mfenaaatdcj orazna panie konstyttKypie. Tirio-dtnie. te rib bnina była «r tamtym okresie tai dnia. & tuła się lojima morom tych przemian, to przykład ignoirnranU ówczesnej sytuacji, która bez ttyiniu doprowadziła do powstania tego ruchu. Triu pogląd IwUdfzy O riorałtjpMfcj wyciągnięcia wniosków i U fcqt udzielonej mm pracz minione dzśestędośetia.

Faszyzm, podobnie jak socjalizm, zAnzerionr był w społeczeń-tttrir rynkowym. które odmówiło funkcjonowania. Dlatego władnie ■tai rij on rudno ugńhnokM arowym. szerokim pod względem zasięgu (immi iwkum w praktyce Ówezmne problemy wykraczały poza sferę gospodarczą i spowodowały ogólną transformację o wyjątkowym char rafeterze społecznym. Rzutowała ona na prawie wszystkie dziedziny ludzkiej aktywności - politykę i gospodarkę, kulturę, filozofię, sztukę j Mielę. Do pewnego stopnia połączyła się z lokalnymi i aktualnymi tendencjami Nie zrozumiemy w pełni historii tego okresu, jeżeli nie oddzielimy podstawowego elementu mchu faszystowskiego od efemerycznych tendencji, które Stopiły się z nim w różnych krajach.

W Europie lat dwudziestych wyraźnie występowały dwie orientacje, które przesłaniały hardziej powszechny, ale rzadziej dostrzegany model faszyzmu. Te orientacje to kontrrewolucja i nacjonalistyczny ftwtzjonrzm. Ich początkiem były rzecz jasna - odpowiednio - traktaty pokojowe oraz powojenne rewolucje. Mimo że zarówno kontrrewolucja. jak i rewtzjonizm ograniczały się oczywiście do swoich. Im właściwych celów; łatwo je było pomylić z faszyzmem.

Kontrrewolucje to był powrotny ruch pofityc/nego wahadła stronę stanu rzeczy, który uległ gwałtownym przemianom. Takie ruchy byfy w Europie częste, przynajmniej od czasu Republiki Angielskiej, i miały jedynie ograniczony związek z procesami społecznymi danego okresu. W latach dwudziestych XX wieku wstąpiły liczne ruchy tego typu - wsirząty, które doprowadziły do upadku ponad tuzina tronów w Europie Środkowej i Wschodniej; byfy one po części następstwem

Mtegranej w wofnw i ras stanowiły kzelrc w -—r rtnwikm a Ktem-widwcje odepały przede wszywka* mię pnfitycm% ■    et

wiom pczypaęBo klasom i mw— nśnłnii annii. otóa da jdsde. rody arystokratyczne. Łodoafa wiafeiicfeg piun^fa t taiysir z runu ruumtu Sapnie t «ań między ' roiu. sami i faszystami w tym okresie dotyczyły praedewzimioa nńfco-Cd udziału, który powtmen przypaść faszystom w komnewolucrrma yraedsaęwzięou. faszyzm stał aę ruchem nrwolaoayw kiuaamm

osóamo przeciw konserwatyzmomi, pk i poedw ryuafaaięcij i mi

nnukryjne j sile socjalizmu. Nic przeszkodziło to jego przrdstwuje-(cen dążyć do władzy polrtycznej poprzez okouwaar ałasayekad^ kontrrewolucji Przeciwnie dążyli oni t ikn imnij|rin artiinniM

go cefa. głównie powołując się na rzekomą bezsfatdt WaetramyzBB

• walce z socjalistami. Konserwatyści nie choek. rzecz bskl dzjrhC się zasługami na polu kontrrewolucji i w Niemczedi odhoM ta zadanie samodzielnie. Pozbawili partie klasy roberonej wpływów i'władzy nie oddając jej przy tym nazistom, Ifodobnte Mo w Aesub. gdzie konserwatywna Partia Chrzesdjańskr-Spoacaia w tnjczayni stopniu rozbroiła robotników (1927). nie idąc na żadne lotępsnm wobec „rewolucji z prawa'. Nawet tam, gdzie Mim! faszystów ar kontrrewolucji był nieunikniony, utworzono .sdne' ranty astseł czego faszyzm został zdystansowany, lak było w Estom w 1929 roku. w Finlandii w 1932 roku i na Łotwie ar 1934 roku. heudotteake reżimy zdołały na razie złamać potęgę faszyzmu na Węgrzech ar 1922 roku, a w Bułgarii w 1926 roku. jedynie we Włoszech konserwatyści nie potrafili odbudować dyscypliny pracy w przemyśle, nie dając faszystom okazji do zdobycia władzy.

W pokonanych militarnie państwach - ale także w pokonanych „psychologicznie' Włoszech - w powietrzu wisiała .kwestia narodowa' Największym problemem było trwale rozbrojenie pokonanych krajów. W śniecie, w którym jedyna istniejąca otganizacja międzynarodowego prawa, międzynarodowego ładu i międzynarodowego pokoju opierała się na systemie równowagi sil, pewną liczbę państw pozbawiono możliwości obrony przy czym w żaden sposób nie były one w stanie antycypować, jakiego rodzaju system zastąpi dawny lad. Liga Narodów reprezentowała - w najlepszym razie - udoskonalony system równowagi sił. W rzeczywistości jednak trudno ją nawet porównywać z późnym koncertem mocarstw; ponieważ wstępny warunek rozłożenia sił nie był teraz spełniony. Rodzący się ruch faszystowski

284

285