SDC13408

•C fł-

56

dorywały morfologiczne i znaczcnio

nawiązywały do sił natury, ludzkich lęków i pragnień. Nasza wiedza na ten temat jest jednak ograniczona.

„Wick XIX można by nazwać złotym wiekiem slawistyki, rozumianej szeroko jako nauka o historii i kulturze Słowian. Pierwsi zwrócili na nią uwagę historycy; jest to zrozumiałe, bo pisząc o powstawaniu Słowian i początkach narodów słowiańskich automatycznie natykali się na pytanie; jak wyglądała ich religia, zanim stali się chrześcijanami. Przecież przed tym samym pytaniem stawali dawniejsi historycy, jak np. Jan Długosz, autor sławnego opisu polskiego Olimpu. Właśnie dawni historycy stali się przez swą nieumiejętność i naiwność przyczyną wielkiego zamętu, toteż już w 1808 r. Dobrovsky napisał sławne zdanie; «nic nie wymaga bardziej krytycznej rewizji i naprawy w obrębie wiedzy o starożytnościach słowiańskich, jak mi-tologia».”^,J

Współcześnie również w tym zakresie mamy więcej znaków zapytania niż stwierdzeń udokumentowanych. Relacje wczesnośredniowieczne - Pro-kopiusza z Cezarei (Historia wojen, VI w.), Thietmara z Mcrseburga (Kronika, XI w.) - na ten temat są fragmentaryczne, opisy późniejsze (jak wynika z uwag wcześniejszych) mają charakter fabularny, prace współczesne to przede wszystkim naukowe hipotezy.¹⁶

W ramach religii politeistyczncj panteon bogów lechickich nie był tak zhierarchizowany i sfurkejonalizowany, jak to miało miejsce w odniesieniu do starożytnej Grecji czy Rzymu, a nawet w odniesieniu do bóstw germańskich. Można jednak wyróżnić kilka zbiorów bóstw ze względu na ich znaczenie i przypisywane im funkcje.

Do kręgu bogów najwyższych należy zaliczyć Pieruna, Swaroga i Dadż-boga. Być może, że są to trzy nazwy tego samego boga, zróżnicowane chronologicznie i terytorialnie. Pierun (* P’erum>, po przegłosie Icchickim Pio-

¹⁵ S. Urbańczyk. Aleksander Bruckner i jego prace mitologiczne [w:} A. Bruckner. Mitologia słowiańska i polska. Warszawa 1980, s. S (5-27).

'* Por. tu: A. Bruckner; Mitologia słowiańska i polska. Warszawa 1980; S. Dowiat, Pogański obraz świata a przyczyny chrystianizacji świata |w:] Wieki średnie - Medium aenon. Prace ofiarowane T. Manteufflowi, Warszawa 1962, s. 137-153; A. Gieysztor. Mythologie siarę [w:] Mythologie des montagnes. desforets et des ileś. Paris 1963. s. 82-97; —. Mitologia słowiańska. Warszawa 1982. W niniejszej pracy oparto się również na refeg ■ L_ Moszyńskiego Nowa lekcja zachodniolechickich teonimów (mpis); rob. U MoszyńsT^ .-ł-k-z. n^tńm der Slauen im Uchu der slarischen Sprachwissenschafi, K6h(j^J