SDC13459

gal, / Jeden prochów wszystkich strzał" ibid., nalecą tu również piorun, _mu, poblyskiwać (Was P).

Niekiedy kręgi są tak zagęszczone przez intensiwa, że powstaje wąt-pliwość, czy tekst nie jest parodią (np. wiersz Zasłony życia PowPam 1335, 2, s. 28): wybluźniać, przeklęstwo, skon, widmo, grobowy, prze-ridiwy, ryknąć, zniknąć — pojawiają się w niewielkim wierszyku.

Koncepcja romantycznego bohatera literackiego wymagała również swoistej szaty słownej. Nierzadko wyrażała się ona poprzez kręgi semantyczne piekła, potępienia i zbrodni z wyrazami: kląć, temat, żelazo, dusza przesilona, ogień bucha, skonać, sam, sinoić, nicość, inki, (Gar Pis), zbrodniarz, groźny (Od P 1), krew, krzywda, przeklęty, zbrodnia, zbestwiony, rozjuszać (Goszcz ZK) itp. (przeciwstawione kręgowi anielstwa: człowiek-anioł — Was P i in.). Ten ostatni krąg przenikał silnie do utworów o tematyce miłosnej — licznych przykładów dostarczają sonety miłosne Mickiewicza, poemat szwajcarski Słowackiego i liryki Krasińskiego".

Niekiedy kręgi słowne zazębiają się o siebie, jak w następującym zbiorze zawartym w bliskim kontekście jednego z wierszy Odyńca: blady, dziki, tuman, księżyc, mgła, step, ciemno, umarły. Upiory balladowe me pojawiają się bez tła przyrody, a z kolei strzępki leksykalne tego kręgu przenoszone są na -inny, np. tuman, mgła należące do wodnych lub świetlanych pejzaży, podobnie ciemno, umarły przedostają się do pieklą; dziki i blady mogą pojawić się w kręgu romantycznego bohatera. Wirto przy tym jeszcze raz zwrócić uwagę na stopniową neutralizację ujemnej wartości znaczeniowej tych ostatnich wyrazów. Znaczenie eks-presywne zaczyna w końcu dominować przekształcając pierwotnie ujemne epitety na słowa wartościujące dodatnio.

Omówione wyżej kręgi słowne jako elementarne zespoły semantyczne badanych tekstów stanowią znamienne przykłady ukształtowania są w nich swoistych konwencji kompozycyjnych. Tylko najoryginalniejsi poeci mogli sobie pozwalać na przełamywanie opisanych konwencji — należał do nich przede wszystkim Norwid. Teksty poetyckie tego poety i okresu pełnej dojrzałości twórczej (jak np. Fortepian Szopena) zawierają grupy słów pozbawione w bliskim kontekście wskaźników szczególnej łączliwości leksykalno-semantycznej, chociaż ważniejsze, znaczące wyrazy, umieszczone w tymże kontekście są pod tym względem niezmiernie relewantne (ważne stylistycznie). Inaczej mówiąc, słowa te mogłyby z powodzeniem pełnić funkcję słów-kluczy uznanych powszechnie kręgów, jak np. śmierć, zwierciadło, psalm, ideał i łza symbolizująca smutek we fragmencie: „Śmierć mi pobladła / I już pragnąłem jej, jak ideału, 11 wpatrywałem się w nią przez zwierciadła... I Lecz wpierw, ze

Przykłady zawarte są w książce o liryce miłosne) Słowackiego, rob przy-

*10.