skanowanie0005

,U|.| liilwiiril llali*ak

fmicję, która ma o wiele większy walor informacyjny, podaje jeden z pols ekonomistów M. Pluciński. Jest ona może nazbyt długa, ale w naszym przeko:^-w największym stopniu spełnia kryterium uniwersalności, tzn. bierze pod uw wszystkie istotne cechy tego zjawiska. W jego ujęciu globalizacja ekonomie^-miejsce wtedy, gdy tradycyjnie pojmowany eksport, import oraz tworzenie nicznych przedstawicielstw' firm przechodząw trwałe współzależności produkc -handlowe, rozciągające się ponad granicami państw narodowych. Części, zespoły i gotowe produkty, ale także know-how i pomysły marketingowe, a je cześnie czynniki wytwórcze oraz środki finansowe wędrują w różnych kieru^-poprzez kanały zbudowane przez globalne firmy. Kanały te splecione są w gę sieć, która swoim zasięgiem obejmuje dziesiątki krajów i całe kontynenty. Pr® globalizacji, obejmujący jednocześnie naukę, produkcję, handel i konsumpcję, ląc w jedną całość rynki czynników wytwórczych i produkcji, rynki zbytu i rynki nansowe całego świata. Globalizacja —jako proces ponadregionalnej świato^--integracji w zakresie dóbr, technologii, pracy i kapitału — oznacza rozmyw^-granicy pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną (zagraniczną) polityką gospod" Globalizacja oznacza wzrost współzależności pomiędzy gospodarkami krajów p przez ich integrację w wymiarze światowym. Przyczynami sprawczymi akceleracj procesów globalizacji sąm.in.: istnienie klienta globalnego, liberalizacja rynkó^-w skali światowej, wzrost wymiany międzynarodowej i przemieszczania się kapitałów (bezpośrednie inwestycje zagraniczne, inwestycje portfelowe, pożyczki); istnienie transnarodowej konkurencji i dążenie do obniżki kosztów'; rozwój nowoczesnych technologii i postęp w transporcie, elektronice i telekomunikacji (Internet, pieniądz elektroniczny itp.) oraz rosnąca mobilność społeczeństw w' warunkach rozwoju tzw. nowej ekonomii opartej na wiedzy i rosnących nakładach na postęp technologiczny i innowacyjność w ogóle. Globalizacja powoduje, że przedsiębiorstwa mogą dokonywać swobodnego wyboru miejsca alokacji czynników wytwórczych, nie będąc zdanymi tylko na obszar własnego kraju czy regionalnej integracji¹.

Proces globalizacji ekonomicznej prowadzi do powstania gospodarki globalnej (glolnil economy), która jest pojęciem różniącym się od gospodarki światowej (world economy). Gospodarka światowa to zbiór gospodarek narodowych, co oznacza, że jej geneza sięga czasów, kiedy zaczęły powstawać gospodarki narodowe państw w wyniku rozwoju gospodarki kapitalistycznej najpierw w Europie, a później w innych regionach świata. Kapitalizm przyniósł upowszechnienie się jednolitego stylu gospodarowania opartego na własności prywatnej, mechanizmach rynkowych i wolnym handlu, według wybitnych znawców historii gospodarczej i dziejów cywilizacji F. Braudela, I. Wallersteina i K. Polanyi². Początki gospodarki światowej sięgają XVI w., tj. od narodzin gospodarki kapitalistycznej w Europie. W XIX w. można już mówić o funkcjonowaniu gospodarki światowej, gdyż poszczególne ■fHłdiukl w święcie połączone były więzami handlowymi szybko rozwijającymi l| fv względu na niski poziom ceł (niższy niż po zakończeniu I wojny światowej). Wilnu woluty złotej umożliwiał wymianę walut narodowych i sprzyjał przepływom M|<llidn w skali międzynarodowej. Wielką zaletą tego systemu, utrzymującego się

■    Inlm li 1*112-1914 było to, że sprzyjał on międzynarodowej równowadze płat-Hi ■ i • >' iłowało poczucie stabilności w skali globalnej. Gospodarki narodowe cha-Młt 11 /iiwuły się znacznym stopniem otwartości, o czym świadczy fakt, że relacja B|H(uwego eksportu do produktu światowego w 1913 r. wynosiła 12%.

■    l*iimluu) znacznej otwartości oraz rozwiniętych powiązań handlowych i kapitałowi li |in/iom globalizacji w ówczesnej gospodarce światowej był wbrew pozorom iMłil/' > niski. Działo się tak dlatego, że produkcja poszczególnych towarów w całości

/iui’imizowana w ramach gospodarek narodowych, a handel międzynarodowy iułiąiiił na wymianie wyrobów gotowych, np. surowców za produkty przemysłowe, hwiitysł, przedsiębiorstwa i produkty miały wyłącznie narodowy charakter, a mię-liyiiiu udowy podział pracy miał charakter międzygałęziowy¹⁶.

I i id liimtcgo czasu upłynęło bez mała sto lat i dzięki procesom internacjonalizacji I globalizacji doszło obecnie do powstania gospodarki globalnej, tj. takiej gospo-ilaiki. która rozwija się i funkcjonuje jako całość w danym czasie w skali całego dli il ni Zatem rozróżnienie na internacjonalizację i globalizację ekonomiczną jest ze H nz* i li miar zasadne. Internacjonalizacja ekonomiczna to proces umiędzynarodo-tyltitlift działalności ekonomicznej w granicach państwa. Natomiast globalizacja In integrowanie poszczególnych rodzajów już umiędzynarodowionej działalności ikmiomicznej.

Internacjonalizacja i globalizacja ekonomiczna to dwa procesy, które występują liiwnocześnie, ale w różnych sekwencjach czasowych w poszczególnych państwach, 11'głonach i w świecie, a także w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Tak więc litiiżemy powiedzieć, że prawie wszystkie gospodarki są umiędzynarodowione " wyniku internacjonalizacji, aczkolwiek w różnym stopniu. Możemy to ocenić nu podstawie takich wskaźników, jak: udział importu i eksportu w dochodzie narodowym, wielkość importu i eksportu na 1 mieszkańca, wielkość napływu kapitału n różnych formach do gospodarki danego kraju i zestawienie tego w stosunku do kiajowych nakładów inwestycyjnych, zakres wymienialności waluty danego kraju, ud/iał danego kraju w międzynarodowych instytucjach gospodarczych. Tabela 3 ukazuje interesujące zestawienie napływu kapitału ogółem (inwestycje bezpośrednie. Inwestycje portfelowe oraz różne formy kredytów) do poszczególnych regionów u świecie. Przy czym chodzi tu nie o samą wielkość w liczbach bezwzględnych, akii napływ kapitału liczony na 1 mieszkańca — co służy jako doskonała ilustracja nie tylko atrakcyjności inwestycyjnej, lecz także umiędzynarodowienia poszczególnych gospodarek. Dane z tej tabeli pokazują także to jak dalece ten proces w gospodarce światowej jest zróżnicowany i jak wielka jest przewaga państw rozwiniętego Zachodu w tej dziedzinie nad innymi regionami.

U. I lobsbuwn, The l)rvelopnwiil oftlic World /'leniwmy,'miibridge Journul of liconoimoi"

1

li. Pluciński, Integracja europejska, Wrocław 2005, s. 15(>,

2

¹¹ Zob.: F. Braudcl, CMUzation nationale. .. <>p. cii,. K Polnnyi, Tlw Great Tranąformathm, London 1957; I. Wallerstcin, The Modem World Sv\um, Now York I974.