skanuj0009

RODZAJE I PRZYCZYNY ZABURZEŃ MOWY

Nazwa zaburzenia	Objawy	Przyczyny
llfiizjtl	Utrata zdolności mowy (mówienia • rozumieniu)	Usz.kodzenia korowych i podkorowych sliuklur mózgu w wyniku clu»rób: naczyniowych, truumatologicznych, onkologicznych,
afunła	Zniekształcenie dźwięku wypowiedzi słownej (bezgłos). Odmianę w zakresie natężenia cech stanowi dysforia.	Organiczne choroby krtani lub jej dysfunkcje na tle nerwowym (np. histeria).
uliTliii	Zniekształcenia treści, fonny ięzykawey^ubstancji. Występuje wtedy, gdy dziecko nie nabyło jeszcze umiejętności posługiwania się językiem To nieprawidłowe działanie słuchu kinematycznego lub kincslc/ji. luli innych ogniw układu fuiikcioniilncgo. Odmiany alałii: pereepcyjna lub ekspresyjna	Konstytucjonalne, dziedziczne łub jako następstwo uszkodzenia Ośrodkowego układu nerwowego, co objawia się meiloks/.talecniein mowy u dzieci. Alaliu
		prolongata (opożniony rozwoj mowy) może bve spowodowany czynnikami środowiskowymi.
	Zniekształcenia treści, formy językowej i substancji.	Ściśle nie ustalone, hipotetyczne: „zimne
autyzm	Towarzyszy temu symptom psychologiczny, neurologiczny (objawy padaczki), socjalny.	uczuciowo” matki, czynnik genetyczny, uszkodzenie mózgu w życiu płodowym, uszkodzenia okołoporodowe
dyslnlia * 'i*. ^	Zniekształcenia w realizacji jednej, kilku lub niemal wszystkich głosek. Seplenienie (właściwe i proste) dotyczy głosek szeregu dentahzowanych: s, z, 0,-dZr sz. Z, cz, dż. ś, Z, ć, dż. Rodzaje seplenienia ^!właściwego: międzyzębowe, boczne, wargowo -zębowe, przyzębowe, świszczące ild. Seplenienie proste (parasygmatyzm^miąni^np. sz na s. s na c. Reranie (rolacyzm) to nieprawidłowa realizacja głoski r. Pararotacyzm - zastępowanie r głoską 1. Reranie właściwe: gardłowe, policzkowe, wargowe, międzyzębowe. języczkowe itd. Kappacyzm -nieprawidłowa wynj.ij.wa głosek k. g (jako t, $1). Bezdźwięczność - zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne. Nosowame - głoski nosowe wymawiane są jak głoski ustne łub odwrotnie.	Uszkodzenia ośrodków i dróg nerwowych (dysartia łub unaitia). Uszkodzenia moifologiczne łub obwodowych narządów iih>wv i słuchu (dysglosja). niedojrzałość ośrodkowego układu nerwowego lub wpływy środowiskowe. W uszkodzeniach móżdżku (zaburzenia koordynacyjne) dyzartia, wypowiedź, skandów anu. .
giclkot	Zniekształcenie realizacji dźwięku wszystkich lub prawie wszystkich głosek (bełkot)	Organiczne zaburzenia ośrodkowego mechanizmu j ino wy.
jąkanie	Zniekształcenie realizacji dźwięku (zaburzenie płynności mowy)	Czynniki biologiczne i społeczne (pośrednie oraz bezpośrednie).
inutyzm	Zaburzenie kontaktu słownego przez brak jakiejkolwiek wypowiedzi słownej (milczenie całkowite) lub brak wypowiedzi w stosunku do ■ danych osób lub określonych syiuągni (milczenie wybiórcze). f.	Uraz psychiczny, niektóre choroby psychiczne, a także organiczne uszkodzenia mózgu.
niemota	Brak umiejętności mówienia i rozumienia.	(iluchota od urodzenia, ogłuchnięcie we wczesnym dzieciństwie, głęboki niedorozwój umysłowy, organiczne uszkodzenie OUN
oligofazja	Zniekształcenia treści, formy językógHej i substancji zaleZuie od stopnia upośledzeni a tyiiystowegu.	Lekki lub umiarkowany niedorozwój umysłowy.
schizofazja	Zniekształcenia treści. cz.usumi tJkże fonny językowej, substancji (zależnie odprzyc/yn je wywołuj ących). *	Zabuizcniu i choroby psychiczne: głównie schizofrenia.

#

Teoria	Charakterystyka
Dziedziczności	Przyczyną jąkania się jest dziedziczenie (po rodzicach lub dziadkach, w szczególności ze strony ojca) skłonności do jąkania w formie niepełnosprawnego systemu nerwowego — ośrodka mięśni oddechowych Ytfrtykulacyjnych co powoduje skurcze mięśni biorących udział w mówieniu. -Ujawnia się pod wpływem silnego bodźca psychicznego. SkłonttóSci'fMfó^^^\S^Ś® 30 - 40 % jąkających się.
Psychogenna	Żródłenf Jąkania jeśfbrak^1równowagi emocjonalnej, będącej wynikiem nieodpowiedniej stymulacji ze strony najbliższego otoczenia dziecka. Przyczyny tkwią także w.osobowości dziecka wyrażającej się przez skłonności neurotyczne i lękliwość. Jąknie się ( nazywane także nerwicą mowy) jest rozumiane jako negatywna reakcja emocjonalna organizmu na skutek wpływu czynników zewnętrznych na-mkład:wegetatywny co powoduje negatywną stymulacji układu podkonpw;ego.
Funkcjonalna K ?^14' • l^: ’	Przyczyną jąkania jest dysfunkcja fizjologiczna spowodowana opóźnieniem motoryki, czyli zaburzeniami lateralizacji. Jest to ’ zaburzenie czynnościowe ośrodka mowy.w ośrodkowymukładzie' ! nerwowym. Jąkanie jest efektem ogólnej niesprawności motorycznej . objawiającej się nadmierną mcHliwośćią czy powolnością. Nieukończony rozwój psychofizyczny Idzięcką oraz. niedostateczna sprawność narządów mowy powodują rozdźwięk między potrzebą dziecka dó wyrażania :^1 swoich przeżyć, a jego możliwościami w zakresie mówienia. Trudności te są naturalnym procesem w toku rozwoju mowy i ustępują wraz ze wzrostem sprawności językowej: Jędnak u dzieci z nadmierną pobudliwością proces ren nie zanika. Także u dzieci leworęcznych przyuczanych do pisania prawą ręką może pojawić się jąkanie jako . wyraz niezgodności impulsów płyriąćych^%jednocześnie ż obu półkul.
Organiczna^;	Przyczyn jąkania upatruje ]-wvuśzkpdzęniu określonych śtrukturjjj■ mózgowych, które występują na^skutek afazji - utraty mowy na skutek uszkodzenia kory mózgowej. ?Vv; V';//
Uwzględniana przyczyny zewnętrzne (behawioralna)	Źródłem jąkania są różne choroby i: infekcje oraz wpływ środowiska rodzinnego czy rówieśniczego.:Wpływy,te mogą przejawiać się jako zaburzenia mowy nabyte droga naśladownictwa. Ponadto uwzględnia się tu także konfliktu z rodzeństwem, zawyżone żądania rodziców, neurotyzujące wychowanie,- środowisko odbierające pewność dziecku, odrzucenie przez matkę lub ojca, przeżycie szoku, czasowa nieobecność matki.

Tabela 2. Tefce przedstawiające etiologie jąkania^;

2

i

1

ł¹"'¹'¹PfT'»¹

J.Bielecki: Psychologiczne problemy....