skanuj0024 (8)

Bunt czy adaptacja

grupom rówieśników, ponieważ biorąca w nich udział młodzież staje su; niedbałą, ...ze szkodą dla własnego wyszkolenia, i dla wyników pracy zawodowej. Grupy religijne niechętnie widzą samorzutne zrzeszenia mło dzieży, gdyż pomagają one wymykać się osobnikom spod ich wpływu i nieraz prowadzą do profanacji rzeczy i czynności sakralnych. Reprezentanci wład/ państwowych walczą z nimi, gdyż często przekraczają one przepisy prawne i policyjne. Szkoła ich nie lubi, gdyż odciągają jednostki od nauki i staji| prawie na każdym kroku w konflikcie z organizacją szkolną...¹”.

Z tego konfliktu rodzi się bunt wobec świata dorosłych i klimat walki z otaczającym porządkiem. Tu przebiega cienka granica między młodzien czym nonkonformizmem, zawierającym urok pokoleniowego buntu a trwałi| postawą społecznej destrukcji prowadzącej do zaburzeń osobowości z jedin-| strony i poważnych naruszeń porządku prawnego z drugiej strony. Opozycji i dziecka wobec świata dorosłych jest naturalnym składnikiem procesu socja lizacji. Jeśli rodzina lub najbliższe otoczenie nie potrafi umiejętnie owych postaw buntowniczych wygasić lub skanalizować w konstruktywne działanie - to dziecko zawsze znajdzie wsparcie w tym konflikcie ze światem dorosłych w grupie rówieśniczej, ucieknie w negatywizm a na stygmatyzację odpowie destruktywną agresją.

Dlatego z pewną krytyczną refleksją należy potraktować ideę totalnej walki „młodego ze starym”. Po pierwsze większość społecznych grup dom słych i środowisk zorganizowanych usiłuje przenikać do grup rówieśniczych lub co najmniej stwarzać im kontrolowane płaszczyzny aktywności. Kościoły i związki wyznaniowe powszechnie organizują grupy rówieśnicze lub istniejące usiłują włączyć w nurt życia duchowego danej religii, łącząc u h naturalne potrzeby idealizacji i przynależności z elementami zabawy i ani macji kulturalnej. Szkoła użycza grupom rówieśniczym swej materialnej substancji a ponadto dostarcza im przez zajęcia pozalekcyjne swoistyi li bodźców i motywacji do aktywności kreatywnej lub pożytecznie rekreacyjne) Podobne mechanizmy i zabiegi stosują placówki pozaszkolne i różne insiy tucje społeczne. Jedynie otoczenie sąsiedzkie pozostaje tradycyjnym part no rem konfliktu z grupą rówieśniczą, choć praktyczna pedagogika społeczna, nazwana przez Irenę Chmielewską „pedagogiką podwórkową”, a udami realizowana na warszawskim Muranowie przez Jerzego Strzałkowskiego i nu tym podwórku odniosła sukces włączając grupy rówieśnicze w pozytywni akcje charytatywne lub użyteczne dla środowiska prace społeczne.

Organizacja, struktura i funkcje grupy rówieśniczej

Wydaje się, wbrew dość powszechnym przekonaniom socjologów, /i grupa rówieśnicza jest tylko do pewnego stopnia tworem amorficznym

i lic/.refleksyjnym. Także i na tych „najniższych” poziomach funkcjonowania, • /yli w grupach dziecięcych tworzy się jednak pewien system wpływów, Mory w miarę upływu czasu, w grupach młodzieńczych przybiera postać " yraźnych struktur, układów personalnych, celów i ról społecznych.

W oparciu o właściwości rozwojowe dzieci i młodzieży wyróżnia się trzy ' l>y grup rówieśniczych⁵:

1.    dziecięce grupy zabawowe, bandy,

2.    młodzieżowe paczki, kliki,

h młodzieżowe grupy dewiacyjne (gangi, bandy przestępcze).

Bogactwo

wpływów

Prawidłowości ich powstawania oraz przeradzania się pozytywnych wyło iwawczo zbiorowości rówieśniczych w przestępcze bandy młodzieżowe ■ ijtisane są wyczerpująco w podręcznikach psychologii rozwojowej i społe-nrj oraz mniej dokładnie w literaturze z zakresu socjologii wychowania.

(Irupa rówieśnicza, szczególnie grupa rówieśnicza młodzieżowa tworzy i irsloną strukturę stosunków międzyosobniczych. Struktura grupy zawiera i» najmniej trzy elementy tworzące istotę stosunków społecznych grupy: układ hierarchii wewnętrznej grupy, układ decyzji i system kanałów komunikacyjnych, układ i rodzaj więzi między członkami grupy.

Każdy z wymienionych elementów może występować w niezliczonej I., /hic wariantów, tworząc w każdej sytuacji niepowtarzalną okazję wycho-t\ awczą.

Są grupy o wyraźnie wyodrębnionym liderze, lub o przywództwie mno-,m. gdzie istnieją dwie lub więcej osób aspirujących do tej funkcji. Istnieją i, > sytuacje przywództwa okazjonalnego, czyli obejmowania roli lidera przez ,,,-nych członków grupy w zależności od typu zadań.

Można wyróżnić trojaki sens sprawowania w grupie rówieśniczej funkcji l„ iowniczych, o bardzo zróżnicowanych implikacjach wychowawczych. x I, l sander Kamiński wymienia specyficzny typ kierowania grupą zwany /odownictwem. Charakteryzuje on osoby, które z racji cech osobowych, _(M vviK‘j charyzmy oraz właściwości opiekuńczych - obdarzone są przez grupę „„ wymuszonym, spontanicznym zaufaniem, pozytywnym nastawieniem niucjonalnym i gotowością do współdziałania. Siła i sens przodownictwa ,1,1/a się głównie w kategoriach psychologicznych.

Diugim rodzajem sprawowania funkcji kierowniczej jest przywództwo. ,, i ono zdobywane przy aprobacie członków grupy lub niekiedy mimo tej _()tM>baty. Może wynikać z kwalifikacji ogólnoosobowych lub specjalnych I ,■.( iwości np. zamożność, osiągnięcia sportowe, itp. Ma głównie sens , iiii/acyjny i techniczny, choć zawiera też elementy więzi psychicznych.

Wreszcie na oznaczenie trzeciego typu kierownictwa w grupie rówieśni-

l'm S Kowalski. ,S'(«/o/ii,trvi liownnin w zarysie, PWN, Warszawa l^c)74, s. 155. ²

1

F. Znaniecki, op. cit., s. 158.

2

K I