SKO2 overview 6

Standard sieci pakietowej z protokołem X.25 opisuje zbiór protokołów definiujących styk użytkownika z siecią rozległą z kopnttacją (przełączaniem) pakietów oraz zasady łączenia terminali i komputerów przez tę sieć. Wyróżnia się następujące podstawowe cechy tego standardu:

•    komutację pakietów o zmiennej długości z zastosowaniem trybu połączeniowego do ich transmisji, co oznacza, ze poszczególne pakiety nie muszą zawierać adresów nadawcy i odbiorcy;

•    możliwość tworzenia połączeń wirtualnych, gwarantujących przybywanie pakietów do użytkownika końcowego w tej samej kolejności, w jakiej zostały wysłane;

•    implementację rozbudowanego systemu korekcji błędów i sterowania przepływ em, co oznacza, że każdy węzeł sprawdza kompletność i poprawność odebranego pakietu przed dalszym jego wysłaniem;

•    wykry wanie nieprawidłowości informacji przez dowolny węzeł na trasie przekazu, powodujące żądanie retransmisji błędnego pakietu i nadmiarowość w transmisji pakietów, co powoduje zmniejszenie ogólnej przepustowości sieci;

•    niezawodny przekaz informacji pt zez łącza o niższej jakości, lecz z opóźnianiem pakietów przez kolejne węzły;

•    zapewnianie współpracy z liniami transmisyjnymi o standardowej przepływności do 64 kb>'s z rozszerzeniem (od 1993 r.) do 2 Mb/s Protokoły i urządzenia dostępowe

funkcjonowanie sieci X 25 i technika przełączania pakietów są określone zaleceniami CC1TT/ITU-T, obejmującymi

•    X 3 - zalecenia w zakresie funkcjonow ania urządzeń konwersji pakietowej PAD;

•    X 25 - funkcje interfejsu między DCE i DTE przez sieci publiczne;

•    X.28 - formaty komunikacji między terminalem a multiplekserem PAD;

•    X 29 - formaty komunikacji między' kostem a multiplekserem PAD;

•    X32- zalecenia dla synchronicznej transmisji X.25 przez sieci komutowane;

•    X.75 - procedury kontroli międzysieciowej lezące odrębne sieci X25.

Protokół X 25 odwołuje się do wielu innych zaleceń CCITT stanowiących funkcje składowe protokołu Należą do nich zalecenia X I - definiowanie klas użytkowników,

X 2 - dostępne udogodnienia;

X 10 - kategorie dostępu;

X.92 - połączenia w synchronicznej sieci transmisji danych;

X.96 - rozszerzanie połączeń;

X 121 - sposób adresacji sieciowej;

X.213 - usługi sieciowe.

Multipleliser sieciowy PAD

Bezpośrednie włączenie do sieci pakietowej X.25 prostych terminali działających w try bie asynchronicznym (znakowym) nie jest możliwe, ponieważ terminale takie nie generują pakietów z protokołem X.25. Do przyłączenia asynchronicznego urządzenia DTE wymagana jest instalacja od strony sieci specjalnego typu multipleksera sieciowego PAD (Packet Assembler Disassembler) wyposażanego w porty zamieniające strumień danych asynchronicznych na pakiety przesyłane w sieci X.25 (i odwrotnie). Spełnia on funkcję urządzenia komunikacyjnego DCE (Data Communication Eąuipment}

Protokoły X.2S

Zestaw protokołów X.25 stosowany w rozległych sieciach komputerowych definiuje styk między urządzeniem końcowym DTE (Data Terminal Eąuipment) a urządzeniem łącza danych, czyli DCE (Data Communication Eąuipmenl}. Opublikowany po raz pierwszy przez CCITT w 1974 r. i wielokrotnie uaktualniany (ostatnia aktualizacja 1993 r), stal się podstaw ą rozwijania transmisji pakietowej z wykorzystaniem sieci publicznych z komutacją pakietów. W Polsce stosowany w branżowych i publicznych sieciach rozległych, takich jak POLPAK (nr 1), TELBANK (iu 3), KOŁPAK (nr 6), CUP AK (nr 7) i innych, coraz częściej jest zastępowany bardziej nowoczesną technologią pakietową Frame Rctay

Protokół X.25, przeznaczony początkowo do współpracy z urządzeniami o szybkości do 64 kb/s, od 1993 r. został rozszerzony (CCITT) i umożliwia transmisje z przepływnością do 2048 kb/s W sisdmiowarstwowym modehi odniesienia 1SO/OSI, przeznaczonym do interpretacji i łączenia systemów otwartych o warstwowej strukturze protokołów transmisji, protokół X25 jest definiowany w trzech najniższych warstwach modelu odniesienia: fizycznej, łącza i sieciowej. Rozbieżności w terminologii między modelem a protokolarni X25 wynikają z wcześniejszego opracowania protokołu niż modelu odniesienia 1SO/OSI Cechy charakterystyczne sieci X.25 7. przełączaniem pakietów:

•    realizacja pzekazów pakietowych w trybie połączeniowym;

•    możliwość segmentacji sieci transmisyjnej za pomocą połączeń wirtualny ch, trwałych typu PVC (Pennanenr Virtual Circuit) lub przetaczanych SVC {Switched Virt\inl Circuit),

•    wy soka redundancja i efektywność połączeń wraz z korekcją błędów;

•    transmisja dwukierunkowa przez linie komutowane łub dedykowane:

•    analogowy bądź cyfrowy przekaz danych (wyłączne dane);

•    ustalana długość pakietu (od 16 do 4096 bajtów) w konkretnej sieci X.25;

•    sprawdzanie poprawności przekazu pakietu na calejtrasie, co prowadzi do generowania opóźnień (latency) przezkolejne węzły seciowe;

•    prowadzenie transmisji synchronicznych i asynchronicznych;

•    dobra odporność na zakłócenia istniejące w liniach przesyłowych;

•    możliwość konwersji protokołów (kodów, formatu i szybkości);

•    możliwość transmisji priorytetowych.

Poziom warstwy fizycznej ze stykiem X.21

Poziom warstwy fizycznej określa charakterystyki mechaniczne, elektryczne, funkcjonalne i proceduralne do aktywacji, utrzymania i likwidacji łączy fizycznych między DTE i DCE. Zasadniczym elementem warstwy fizy czne protokołu X.25 są sty ki fizycznego kontaktu z medium transportowym według zaleceń: X.21 i najnowszej wersji X 21-bis oraz inne, zgodnie z zaleceniami BA: E1A/TIA-232, EIA/TIA-449, E1A-530, G.703. Zgodnie z najbardziej popularnym zaleceniem X,21 -bis są możliwe połączenia dwupunktowe, synchroniczne i transmisja dupleksowa przez czleroprzewodowe medium transmisyjne Zasady wykrywania uszkodzeń interfejsu fizycznego testowania toru i procedur ich stosowania winny być również zgodne z tyra protokołem Protokół LAB-B poziomu łącza danych (format ramld)

Stosowany w sieciach pakietowych protokół LAP-B {LinkAccess Procedure-Bahoced) jest podzbiorem standardu komunikacyjnego HDLC działającego w warstwie łącza danych, korzystającym jedynie z niektórych komend i odpowiedzi standardu HDLC. Protokół jest przeznaczony do komunikacji dwupunklowej w trybie asynchronicznym równoprawnym. Istnieją dwa sposoby sekwencyjnej numeracji ramek: podstawowy (modliło 8) i rozszerzony (modulo 128) oraz trzy typy ramek o różnych funkcjach:

Technologie xDSL

Różnorakie technologie cyfrowych przekazów xDSL (Digital Subscriber Linę), w tym również asymetrycznych typu ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Linę), wiążą się ze wzrastającym zapotrzebowaniem na szerokopasmowe usługi abonenckie, takie jak: multimedia, szybki dostęp do Internetu oraz przekaz obrazów wideo o wysokiej jakości, z wykorzystaniem ittniejących dwu przewodowych linii telefonicznych bezpośrednio w otoczeniu abonenta. W spoiną ich cechą jest asymetria przepływności w obydwu kierunkach przenoszenia, którą zapewniają końcowe urządzenia komunikacyjne nazywane również modemami DSL.

Technologia asymetrycznego dostępu abonenckiego aDSL zapewnia szeroki zakres zmian szybkości informacji w kierunku abonenta: od 16 kb/s do 8 Mb/s. Ta najnowsza, szerokopasmowa technologia przekazu cyfrowego przez zwykłą linię telefoniczną jest konkurencyjna w odniesieniu zarów no do abonenckich przekazów cyfrowych ISDN, Jak również hybrydowych opartych na kablu współosiowym i światłowodowym.

Rodzaje technologiixDSL

xDSL obejmuje kilka odrębnych technologii o różnych szy bkościach działania:

o podwy ższonej przepływności HDSL (High bitnie Oigital Subscriber Linę).

asymetryczną ADSL (Asymmetric OSL),

powszechną CDSL (ConsumerOSL),

symetryczną SDSL (Symmetńc OSL),

adaptacyjną RADSL (Ratę Adaprne OSL),

Technologia asymetrycznych i symetrycznych przekazów j • zrótearowanąlDSL (ISON OSL),

•    o bardzo wysokiej przepływności YDSL (Very High Speed OSL) dochodzącej do 52 Mb/s w kierunku dosyłowym.

Dwukierunkowe i zwykie asymetryczne końcowe urządzenia komunikacyjne - nazywane coraz częściej modemami DSL -

umożliwiają transmisje w szerokim zakresie szybkości przez jedną parę przewodów miedzianych łączących użytkownika z najbliższym węzłem telekomutacyjnym oprzeplywnościach.

•    od 16 kWs do 2 Mb/s w kierunku od abonenta do sieci oraz

•    od 640 kb/s do kilkudziesięcii Mb/s w kierunku zsiecidoabonenta.

Coraz większą popularność uzy skuje łącze asy metryczne ADSL o przepływności od 640 kb/s w kierunku sieci i 6-8 Mb/s w

kierunku dosyłowym i do abonenta

Stanteryzacla

Standaryzacja cyfrowych pętli lokalnych rozpoczęła się (1981 r.) od zaleceń dla sieci ISDN (technologia IDSL), a podstawowe specyfikacje dla przekazów wtechnologllADŚLzostay sformułowane przez ANSI jako standard tt.413.

Wielokrotne modernizacje I adaptacja łych zaleceń do warunków europejskich prowadzone przez ETSł, ATM Forum i DAVIC (Digital Audio Vlsual CounciL) doprowadziły (1994 r.) do ustalenia zasadniczych kierunków rozwoju architektury systemów ADSL, protokołów I Interfejsów dla większości aplikacji ADSL Ze względu na ciągły rozwój technologii standaryzacja nie jest za. kończona ostatecznie.

Przekazy multimedialne

Sieć z ofertąnshig multimedialnych obejmuje trzy elementy infraaruktury telekomunicacyjnej:

•    węzły sieci odpowiedzialne za produkcję, magazynowanie i dostawę programów z wideotek, łącznie z transmisją programów stacji telewizyjnych działających w czasie rzeczywistym;.

•    szerokopasmową sieć transportową z komutacją przekazów cyfrowych, opartą na technice synchronicznej SDH (Synchronous Oigital Hierarchy) lub asynchronicznej ATM (Asyndtronoiis Transfer Modę);

•    dostępową sieć abonencką realizowaną nie tylko przez duże korporacje telekomunikacyjne (telekomy), ale równeż przez lokalnych operatorów telewizji kablowej i bezprzewodowej.

Technologie dostępu abonenckiego

Obecnie dostępnych jest kilka technologii umożliwiających włączenie abonenta zdalnego do szerokopasmowej sieci transportowej ATM, SDH/SONET z zapewnieniem pracy interaktyw nej. Wybór odpowiedniej technologii zależy od tego, czy istniejąca sieć abonencka jest oparta na skrętce miedzianej, światłowodzie lub kablu współosiowym, czy też jest potrzebna - budowana od podstaw - sieć bezprzewodowa.

Do najczęściej używanych technologii w abonenckich sieci dostępowych należą:

•    ISDN (Integrated Sewices Digital NetWork) - wąskopasmowa technologia dostępu cyfrowego, dysponująca dwoma kanałami typu B (128 kb/s), umożliwia w ograniczony sposób korzystanie z usług wideotelefonicznych i organizowanie wideokonferencji. Przekaz obrazów z pełnym ruchem oraz aplikacje innych nslug multimedialnych wymagają stosowania przepływności wyższych, co najmniej 384 kb/s (6 kanałów typu B) - zwykle w obydwu kierunkach transmisji;

•    UTL (Rber m the Loop) - wiele odmian technologii światłowodowej adresowanej do operatorów telekomunikacyjnych doprowadzających włókna światłowodowe bezpośrednio w pobliże abonenta (FTTC - Rber in the Curb, FTTB Ftber in theBtrilding. FI ID (Rberto theOesk), FTTH - Ftber m thefiome, FTTO - Fiber in the Office, FTTZ -Rber in the Zonę). Technologia RTL obejmuje dy strybucję przez pasywne węzły optyczne PON (Passive Optical Nerwork) i aktywne ADN (Active OpticalNetWork);

•    IIFC (Hybrid Fiber Coax) - technologia hybry dowa przeznaczona dla operatorów telewizji kablowej Rozszerza dystrybucję usług w kablowej sieci współosiowej CATV (Gable TV) o kanał zwrotny i umożliwia interakcję abonenta;

•    ADSL (Asymmetric Oigital Subscriber Linę) - technologia sieci abonenckiej oparta na zwykłej miedzianej linii telefonicznej w celu uzyskania przepływności do 8 Mb/s. Najbardziej zaawansowaną odmianą tej technologii jest VDSL (Very high speed OSL), przenosząca na niewielkich odległościach strumienie cyfrowe do szybkości ponad 52 Mb/s;

•    WLL (WirelessLocaL Loop) - najnowsza, szerokopasmowa technologia bezprzewodową stosowana na obszarach o małym zaludnieniu, z pasmem zwrotom wykorzystującym już istniejące usługi wąskopasmowe.

Technologia ADŚL

Technologia ADSL jest jedną z cyfrowych technologii DSL umożliwiających szerokopasmowy i asymetryczny dostęp abonentów do publicznych sieci telekomunikacyjnych i Internetu w sy tuacjach, gdzie już istnieje tradycyjna abonencka sieć miedziana (skrętka linii telefonicznej), a budowa od podstaw nowoczesnych światłowodowych linii opartych na technobgiach FITL nie jest uzasadniona ekonomicznie.

Różnorodność przekazów DSL__

Technologia	Standard	^rzepływność/tryb pracy	(Zasięg |w km)
OSL (ISDN)	n.219-1991 (ANSI)	160 kb/s - dupie*	(5,4
i 1	arak danych	384 kb/s -duplex
pDSL (symetryczna)	srak danych	1544 kbfe • duptex	ft8