Socjologia Kosiñskiego (3)

]

]

1

c

}

s

k

F

n

lc

t?

p

w

n<

m

ni

r

(

g

c

\

{

i

i

chowanie jednostki, ale odnosi się również do funkcjonowania i rozwoju społeczeństwa.

Głównym motywem aktywnoÅ›ci czÅ‚owieka jest — zdaniem Helwe- i cjusza — osobisty interes i miÅ‚ość samego siebie. Zadaniem rzÄ…du i insty. I tucji wychowawczych jest takie ukierunkowanie wszelkich oddziaÅ‚ywaÅ„ na jednostkÄ™, aby jej interesy i namiÄ™tnoÅ›ci przynosiÅ‚y korzyÅ›ci jak najwiÄ™kszemu ogółowi obywateli, czyli spoÅ‚eczeÅ„stwu. Koncepcje tego prekursora socjologii byÅ‚y istotne nie tylko dla jej powstawania, ale i dla pedagogiki.

Twórczym kontynuatorem poglÄ…dów Helwecjusza byÅ‚ Jean Antoine ! Nicolas Condorcet (czyt. kÄ…dorse; 1743—1794), który w roku 1794 opu- : blikowaÅ‚ Szkic obrazu postÄ™pu ducha ludzkiego poprzez dzieje. W publikacji tej wyÅ‚ożyÅ‚ pryncypia teorii postÄ™pu spoÅ‚ecznego. DziÄ™ki rozwojowi umysÅ‚u ludzkiego jest on nieuchronny. PostÄ™p ten jest wprowadzaniem przez ludzkość różnorodnych innowacji i rozwojem oÅ›wiaty pozwalajÄ…cej przezwyciężać hamujÄ…ce go przesÄ…dy i rozwój różnych dziedzin życia i czÅ‚owieka i spoÅ‚eczeÅ„stwa. Proces dziejów ludzkich — wedÅ‚ug tego prekursora socjologii — jest przechodzeniem od stadiów niższych do wyrastajÄ…cych z nich stadiów wyższych. IdeÄ™ faz rozwojowych — bÄ™dÄ…cÄ… fundamentalnÄ… w teorii spoÅ‚eczeÅ„stwa — o wiele wnikliwiej niż wczeÅ›niejsi myÅ›liciele opracowaÅ‚ autor Szkicu... Zainteresowanie niÄ…, jak i innymi osiÄ…gniÄ™ciami Condorceta, przejawiajÄ… przedstawiciele różnych nauk spoÅ‚ecznych, głównie zaÅ› twórcy marksizmu.

Dorobek naukowy prekursorów socjologii, dotyczÄ…cy jednostki i spo- l Å‚eczeÅ„stwa, przyspieszyÅ‚ jej narodziny. Czynnikami dynamizujÄ…cymi ten I proces, oprócz mniej lub bardziej oryginalnych pomysłów i teorii wyjÄ…- | Å›niajÄ…cych rzeczywistość spoÅ‚ecznÄ…, jakie formuÅ‚owali myÅ›liciele i refor- I matorzy, byÅ‚y też zmiany ustrojowe, polityczne i cywilizacyjne. Najważ- I niejsze z nich to te, które torowaÅ‚y postÄ™p techniczny i technologiczny. I Różnorodne zmiany, zwÅ‚aszcza o wyraźnie postÄ™powym charakterze, ku- I mulujÄ…c siÄ™ warunkujÄ… istnienie odpowiedniej formacji spoÅ‚eczno-gospo- I darczej.

Nasilenie siÄ™ takich zmian w Europie Zachodniej przypadÅ‚o na prze- I Å‚om XVIII i XIX w. Poszczególne elementy feudalnej struktury spoÅ‚ecz- I nej ulegaÅ‚y rozpadowi; zastÄ™powaÅ‚y je kapitalistyczne formy życia I gospodarczego i spoÅ‚ecznego. Jednym z ważkich procesów spoÅ‚ecznych, I szczególnie szybko w tym okresie zachodzÄ…cym, byÅ‚ rozwój klasy robotni- I czej. Jej standard życiowy potwierdzaÅ‚ wystÄ™powanie monstrualnych nie- I równoÅ›ci spoÅ‚ecznych, majÄ…cych źródÅ‚o w warunkach materialnych, po- I litycznych i kulturowych, które byÅ‚y typowe dla wczesnokapitalistycznych I spoÅ‚eczeÅ„stw.

Problemem nierówności społecznych i skomplikowaną sytuacją mło- I dej wówczas klasy robotniczej zafascynowali się niektórzy myśliciele I

każde

ko dl W i Å›w.

tach

Å‚ecze

wy ^c

or

ns

Å‚Ä….

cz,

saj

eg

Å‚er ty< nej nas 5)i sto dyc s. 1

naj: nia tyci tele w r garc 1

& czas i Ar ca jÄ… wiÄ…^c

jedn

I

czne

146S

pań;

nyn nar: s. II socj wg: <

późl zaÅ‚o Â» pc Wni kia\

WiÄ…,

Å„osl

lora

^logi

hie

iÄ…cÄ…

dziÄ™

n

J

hiag

18

I