Socjologia Kosi�skiego (5)

lc

tj

P'

m

ni

porównywanie go nie tylko do maszyny, ale i do warsztatu przemysł®, wego, do którego wraz z rozwojem produkcji przemysłowej będzie się coraz bardziej upodabniało tworząc zrzeszenie na skalą państwową. Władz* w takim państwie, identyfikującym się z wielkim przedsiębiorstwem produkcyjnym, potomni mieć uczeni i organizatorzy produkcji, czyli współcześni technokraci. Sprawne funkcjonowanie państwa i dobrobyt jego obywateli może zapewnić scentralizowana władza wnikliwie kontrolująca procesy wytwórcze i troszcząca się o jednomyślność we wszystkich sprawach ważnych dla społeczeństwa.

Ideał społeczeństwa industrialnego nie zakładał osiągnięcia jakiego* doskonałego etapu docelowego, lecz stałą dążność do mytmarzania coraz większej ilości nowych dóbr [1211. Analizowana teoria była przesiąknięta dynamizmem uwidaczniającym się we wszystkich jej główniejszych tezach.

Zasygnalizowane koncepcje i pomysły najbardziej znanego socjalisty utopijnego świadczą o wielkiej jego przenikliwości socjologicznej. Ule wszystkie z nich w oryginalnej wersji przyjęli twórcy naukowego socjalizmu. Ich model społeczeństwa socjalistycznego byłby wówczas bardziej elastyczny i dynamiczny.

CZYNNIKI OPÓŹNIAJĄCE NARODZINY SOCJOLOGII

Refleksje nad życiem społecznym mają — jak widzimy — długą i bogatą tradycję, a niektóre jego dziedziny od dawna stanowią przedmiot badań dyscyplin szczegółowych. Dlaczego zatem socjologia jako nauka o strukturze i prawach rozwoju społeczeństwa narodziła się tak późno'!

Odpowiedź na to tak ważne pytanie wymaga wyjaśnienia co najmniej trzech kwestii bezpośrednio dotyczących czynników warunkujących wydłużający się proces narodzin tej nauki.

Po pierwsze, istotnym czynnikiem opóźniającym ten proces była trudność dokładnego określenia i złożoność przedmiotu badań socjologii, którego składnikami są różnorodne zjawiska i procesy społeczne. Rudymentarną ich właściwością są szybkie zmiany i cboćby dlatego przedmiot badań socjologii staje się bardziej skomplikowany niż wielu innych nauk społecznych. Ponadto zjawiska i procesy społeczne charakteryzują się mniej lub bardziej wyraźnie zaznaczającymi się aspektami i komponentami formalnymi (zrzeszenia, instytucje, państwo i jego fuńkcjej i nieformalnymi, które kształtują się spontanicznie (kręgi, zbiegowiska, tłumy, opinie, poglądy, nastroje, konflikty itp.j. Dawniejsi badacze koncentrowali się na problematyce państwa, kościoła i zrzeszeń im podporządkowanych, natomiast pomijali spontanicznie kształtujące się przejawy i formy zycii zbiorowego. Objęcie penetracją badawczą tych nieformalnych aspektów III i składników rzeczywistości społecznej stanowiło conditio sine qua nc