Samobojstwa 7

sianu przeciwnego, tj. stanu, w Którym ja nie należy do siebie, mies?a się z czymś, co nim nie Jest, ma cal swego postępowania poza sobą, w jednej \z grup, do jakich należy. Dlatego samobójstwo, wynikające z nasilonego altruizmu, nazywamy samobójstwem altruistycznym. Ale, ponieważ odznacza się ponadto tą cechą, żo popełniane jest jako ' obowiązek, warto i tę osobliwość uwzględnić w terminologii. Taki typ samobójstwa będziemy więc nazywali obowiązkowym samobójstwem altruistycznym.

Połączenie tych dwóch przymiotników jest dla określenia tego samobójstwa konieczne, gdyż nie każde samobójstwo altruistyczne jest przez ‘to samo obowiązkowe. Zdarzają się pośród nich takie, które nie są równie wyraźnie narzucane jednostce przez społeczeństwo, lecz mają charakter bardziej fakultatywny. Inaczej mówiąc, samobójstwo altruistyczne to rodzaj, obejmujący, liczne odmiany.....

Wyodrębniliśmy tedy drugi typ samobójstwa, który obejmuje z kolei trzy odmiany: obowiązkowe samobójstwo altruistyczne, fakultatywne samobójstwo altruisty czne i ostre samobójstwo altruistyczne, którego doskonałym przykładem jest samobójstwo mistyczne. Występując w tych różnych formach, samobójstwo altruistyczne różni się jednak uderzająco od egoistycznego. Jedno z nich jest związane z tą surową moralnością. Ictóra ma za nic wszystko, cokolwiek do-¹ tyczy samej tylko jednostki; drugie jest zespolone z tą ; wyrafinowaną etyką, która stawia osobowość Judzką tak wysoko, iż nie sposób Już czemuś ją podporządkować. Te dwa rodzaje samobójstwa oddziela zatem taka sama granica, jaka istnieje pomiędzy ludami prymitywnymi a narodami najbardziej cywilizowanymi.    ‘    .,

Wszelako, choć społeczeństwa niższe są główną widownią samobójstwa altruistyęzuego, spotykamy je także w cywilizacjach bliższych współczesności. Mo-żnaj zwłaszcza umieścić w tej rubryce śmierć pewnej liczby męczenników chrześcijańskich. Wszyscy cl r.eo-

¹ Stań

zywah

opinio'

tairefa

= Jcsit

stanń

bójsty/Ji

czasach

osobw'

resy;, Upow; taką jak sit

£iei, jli órzy. nie zabijając się sami. dobrowolna pozwala! się zabić, byl! w Istocie samobójcami. Nio zadając¹ śmierci sami sobie, poszukiwali jej .wszakże ze wszyst ech sił i postępowali lak. aby uczynić ją nlo-uchr|rną. Ólóż do tego, byśmy mogli mówić o samobójstwie, wystarcza najzupełniej, aby czyn, którego śmierć jest koniecznym wynikiem, był popełniany świabemie. Z drugiej strony, namiętny entuzjazm, z ja kii i wyznawcy nowej religii szli naprzeciw ostatniej tmękl, wskazuje na to, iż v/ owym momencie wyzoy vall się oni całkowicie swej osobowości na rzeczli lei, której stali się sługami. Prawdopodobne jest również, że taki sam charakter miały epidemie $a-mobóytw, które wielokrotnie -pustoszyły klasztory w Wjesach Średnich, a wyglądające po prostu na rezultat nadmiernego zapału religijnego¹.

W ną:zych współczesnych społeczeństwach podobne samób >jstwa nie mogłyby się rozpowszechnić, gdyż osobowość indywidualna wyzwala się coraz bardziej od O|cbowości^: zbiorowej. Można jednak bez wątpienia powiedzieć, iż altruistycznymi motywami kierują się jp: to "żołnierze, którzy jak komendant 3caurc-pairó . admirał Villeneuve \yolą śmierć od upoko-rzenfą, już to ci nieszczęśnicy, którzy zabijają s.ię, aby oszczędzić wstydu rodzinie. Zarówno jedni jak i drudzy zrzekają się bowiem życia dlatego, że jest coś, co koc hają bardziej od siebie samych. Wszelako >są to wyj adki izolov/ane 1 wyjątkowe². Ale ciągle istnieje u nas szczególne środowisko, w którym samobójstwo moralny, który określał te samobójstwa, na-acediet.. Zob. 3ourquelot: Recherches sur les et la Iśgislation en mati&re de mort volon-luendant le Mojjen Age.

rzeczą prawdopodobną, iż z altruistycznego iucha wynikały przynajmniej w części 'samo-tak częste wśród ludzi Rewolucji. W owych wewnętrznych walk i zbiorowego entuzjazmu ość indywidualna straciła na wartości. Inte-cjjczyzny lub partii górowały nad wszystkim, shechnienie kąry śmierci miało niewątpliwie s imą przyczynę; zabijano innych równie łatwo, bic samych.