Stopie 25252525F1 zero stylu 5

314 Roland Barthes

Proust); buduje struktury czasowe w sposób konwencjonalny, aby działały jako znaki Literatury, jak sztuka, która sama głosi swoją sztuczność; wypracowuje rytm zdania, rodzaj zaklęcia, które, odległe od norm zwykłej wymowy, trafia w szósty zmysł, czysto literacki, wspólny twórcom i odbiorcom Literatury. Z drugiej zaś strony ten kod pracy literackiej, ten zespół ćwiczeń związanych ze stylistycznym wysiłkiem, zawiera pewną mądrość, a także — jak kto woli — smutek, szczerość, ponieważ sztuka fiaubertowska rozwijając się wskazuje palcem na własną maskę. Ta gregoriańska kodyfikacja języka literackiego miała na celu jeżeli nie pogodzenie pisarza z człowieczą dolą, to przynajmniej uczynienie go odpowiedzialnym za swoją formę, stworzenie ze stylu, który mu został dany przez Plistorię, sztuki, to znaczy jasnej konwencji, szczerego paktu, który pozwoli człowiekowi zająć znajome miejsce wśród nie uładzonej jeszcze natury. Pisarz daje społeczeństwu sztukę zdeklarowaną, o normach widocznych dla wszystkich, w zamian za to społeczeństwo może zaakceptować pisarza; Baudelaire na przykład chciał powiązać cudowną prozaiczność własnej poezji z Gautierem, jako ze swego rodzaju fetyszem formy wypracowanej, bez wątpienia znajdującej się poza pragmatyzmem mieszczańskiego działania, ale jednak mieszczącej się w porządku prac znanych, kontrolowanej przez społeczeństwo, które rozpoznawało w niej nie własne sny, lecz metody. Ponieważ nie można było przezwyciężyć Literatury przez nią samą, czy nie lepiej było jawnie ją zaakceptować i, w wypadku skazania na literacką katorgę, spełniać tam „dobrą robotę”? Tak więc fiaubertyzacja stylu jest powszechnym odkupieniem pisarzy: najmniej wymagający poddają się jej bez problemów, a najbardziej sumienni powracają do niej jako do wyrazu fatalizmu ich doli.

Przełożył Wojciech Karpiński