STR217

W badaniach, które przeprowadziłem w 1994 r. wśród dyrektorów szkół cechy : wycieli pożądanych układają się podobnie, choć preferują oni wiedzę i przygotowa-merytoryczne, wyżej sytuują dyscyplinę i obowiązkowość oraz inteligencję i szerokie teresowania.

We wnioskach z badań wyrażane są poglądy, że w pracy nauczyciela powinno być :j dyrektyw i nakazów, a więcej wolności, indywidualności, sytuacji do wyboru rmowacji. Uczniowie eksponują przede wszystkim relacje interpersonalne oraz wy-ijące w szkole lęki i przedmiotowe traktowanie.

W badaniach wymieniono wiele cech, które zdaniem respondentów wiążą się również -zmaganiami, które niesie z sobą transformacja ustrojowa i nowa polityka edukacyjna. Doceniając znaczenie badań empirycznych, nie powinniśmy lekceważyć roli analiz acyjnych. Wiedza na temat zależności efektów oddziaływań dydaktycznych, wy-awczych i opiekuńczych od cech nauczycieli — czeka na nieustające jej wzbogaca-a także na „przenoszenie" wyników badań do świadomości pedagogicznej nau-ieli, nadzoru pedagogicznego oraz innych pracowników wyższych uczelni, nie ■ych pedagogami i psychologami.

Za pożyteczne i inspirujące trzeba uznać próby teoretyków i praktyków opracowywa-różnych „rad praktycznych i metodycznych" dla nauczycieli, a także zestawów zwinności i obowiązków nauczycieli" — wobec uczniów, wobec siebie, wobec innych zycieli, środowiska.

W pracy nauczyciela najważniejszą wartością jest dziecko, odpowiedzialność za jego 'ój i znajdywanie sensu życia. Dlatego zagadnienie obowiązkzów moralnych nauczyciela (deontologia) skupia się na stosunku do ucznia.

Cechy pożądane i niepożądane są w pewnym stopniu pochodną kondycji psychicznej zycieli oraz systemu kierowania i zarządzania oświatą. Sytuacja nie jest w tych nmedzinach zbyt optymistyczna, a czasem zła.

W badaniach hierachii zawodów, nauczyciele na 13 zawodów, umieścili zawód nauczyciela na miejscu 9, a wśród dziedzin życia oświata zajęła miejsce 10. (B. Ka-rzlczak-Biemacka, nr 2, s. 4).

Nie może więc dziwić, że notuje się w tak masowym i źle ekonomicznie ustawionym zawodzie bardzo zróżnicowane postawy, od zaangażowanych i efektywnych pedagogicznie poprzez ostrożne na zmiany i inowacje, aż do zachowawczo-konserwatywnych, zagubionych i buntujących się.

Kumulacja kryzysów: gospodarczego, politycznego, życia duchowego i zmiany

-    artości, wywołują dezorientację w celach edukacji, w poglądach pedagogicznych oraz

-    zakresie praw i obowiązków nauczycieli.

REFLEKSJE, PROPOZYCJE, WNIOSKI

; Świat wartości nauczycieli i ich funkcjonowanie w wolności, pluralizmie i samorządności jest szansą na prezentowanie przez nich różnych postaw poszukujących dróg do

217