Syst Finansowy036

finansowi (z wyjątkiem kantorów walutowych) nie dokonują zmiany jakościowych cech (atrybutów) instrumentów finansowych, którymi obracają, ich aktywność prowadzi do istotnego usprawnienia działalności systemu finansowego. Re-dystrybuując istniejące środki pieniężne i inne instrumenty finansowe, poprawiają płynność indywidualnych podmiotów, chociaż — co trzeba podkreślić — działalność ta nie może zwiększyć płynności występującej w całej gospodarce. Ponadto dostarczają informacji (np. na temat jakości papierów wartościowych lub wiarygodności partnerów transakcji handlowych), usprawniając funkcjonowanie gospodarki przez redukcję asymetrii informacyjnej. Działalność pasywnych pośredników finansowych obniża koszty dokonywania transakcji nie tylko finansowych (rynku walutowego i kapitałowego), lecz także towarowych (w rezultacie działalności firm faktoringowych).

Po drugie, w teorii zakłada się występowanie tych instytucji w czystej postaci. W praktyce podmioty te nierzadko są częścią innych, większych instytucji finansowych. W teorii dążymy jednak do jasnych sytuacji, tj. zakładamy zgodność między rodzajem instytucji a świadczonymi przez nią usługami. W rzeczywistości sytuacja nie jest jednak tak przejrzysta¹⁵. W jeszcze większym stopniu zastrzeżenie to odnosi się do następnej grupy pośredników finansowych, tj. do instytucji tworzących instrumenty finansowe.

Instytucje będące aktywnymi pośrednikami finansowymi w trakcie swojej działalności tworzą instrumenty finansowe. W efekcie realizują one trudną do przecenienia w gospodarce rynkowej funkcję transformacji cech instrumentów finansowych. Polega ona na tym, że tego typu pośrednicy nabywają i tworzą instrumenty finansowe o odmiennych właściwościach. Przez kreowanie nowych zobowiązań mogą dokonywać zamiany instrumentów finansowych pod względem terminów zapadalności, stopnia ryzyka, wielkości, stopnia płynności oraz wyrażenia walutowego (denominacja instrumentu finansowego). Ilustracją tego typu działalności są usługi bankowe. Banki komercyjne przyjmują bieżące i inne krótkoterminowe depozyty o niskich nominałach, co tworzy podstawę udzielania długoterminowych kredytów pozwalających na sfinansowanie dużych inwestycji. Przykład ten świadczy jednocześnie o przewadze tzw. finansowania pośredniego, tj. realizowanego w drodze działalności aktywnych pośredników finansowych, nad finansowaniem bezpośrednim, tj. dokonywanym za pośrednictwem rynków i działających na nich pasywnych pośredników finansowych. Bardzo trudne jest bowiem organizowanie z wykorzystaniem mechanizmu rynku papierów wartościowych finansowania dużego przedsięwzięcia inwestycyjnego w sytuacji, kiedy poszczególne podmioty (np. gospodarstwa domowe) dysponują małymi kwotami wolnych środków na krótkie okresy. Ponadto przy bezpośrednim finansowaniu pojawiają się też problemy związane z występowaniem asymetrii informacyjnej i jej skutkami w postaci negatywnej selekcji oraz ryzyka zmiany zachowania. Instytucje finanso-

¹⁵ Na przykład kantory walutowe często należą do banków i wówczas nazywa się je kasami walutowymi, a bankowe domy maklerskie nazywa się biurami maklerskimi. Firmy faktoringowe działają zazwyczaj w oparciu o kapitał banków i są elementem ich struktury organizacyjnej.

36