TWG2 4

Start do wzrostu gospodarczego

Start - usytuowany w kolejności jako trzecie stadium wzrostu gospodarczego -stanowił zasadniczy punkt zwrotny w rozwoju nowoczesnych społeczeństw. Start stanowił bowiem ten przełomowy okres, w którym zostają przezwyciężone hamulce i dawne opory uniemożliwiające poprzednio osiągnięcie stałego wzrostu. Siły działające na rzecz postępu gospodarczego rozwijały się i umacniały osiągając dominujące pozycje w społeczeństwie. Zostały zbudowane podstawy wspólnych interesów zarówno w zakresie zasad postępowania, jak i struktur instytucjonalnych.

W Wielkiej Brytanii oraz w krajach dobrze wyposażonych pod względem społecznym i ekonomicznym, o ludności w znacznym stopniu pochodzenia brytyjskiego Qak Stany Zjednoczone, Kanada itd.), najważniejszym bodźcem do startu (chociaż nie jedynym) był czynnik technologiczny. W bardziej szerokim sensie, start był oczekiwany nie tylko jako proces tworzenia przeciętnego społecznego kapitału oraz fali rozwoju technologicznego w przemyśle i w rolnictwie, lecz również jako proces opanowywania władzy politycznej przez grupy przygotowane do uznania modernizacji gospodarki jako poważnego, wysokiej klasy zadania politycznego.

W okresie startu stopa efektywnych inwestycji i oszczędności może wzrastać - powiedzmy - od 5% do 10% dochodu narodowego, chociaż w krajach, w których przeciętne inwestycje kapitałowe niezbędne dla stworzenia wstępnych warunków technicznych dla startu były wysokie, mogą one przewyższać podane wielkości, jak wykazały to przykłady Kanady przed 1890 r. i Argentyny przed 1914 r.

Tabela 1. Szacunkowe, przybliżone okresy startu do wzrostu w wybranych krajach

Kraje	Okres startu
Wielka Brytania	1783-1802
Francja	1830- 1860
Belgia	1833- 1860
Stany Zjednoczone*	1843-1860
Niemcy	1850-1873
Szwecja	1868-1890
Japonia**	1878-1900
Rosja	1890-1914
Kanada	1896-1914
Argentyna***	1935-
Turcja****	1937-
Indie*****	1952-
Chiny*****	1952-

Objaśnienia: * Okres startu w Stanach Zjednoczonych jest skomponowany z dwóch dat: 1840 r., kiedy nastąpił wzrost przemysłu przetwórczego we wschodnich stanach oraz silny rozwój kolejnictwa i 1850 r., gdy napłynęły do Stanów Zjednoczonych wielkie sumy zagranicznych kapitałów

** Wskutek braku odpowiednich danych istnieją trudności z ustaleniem dokładnej daty startu w Japonii; być może zaczął się on już w 1868 r.

*** Start w Argentynie zaczął się jeszcze przed I wojna światową ale wskutek strat jakie poniosła gospodarka w ciągu kryzysu 1929-1933 właściwe jest podanie daty 1935 r.

**** Uprzemysłowienie w Turcji zaczęło się już na początku lat 1930-tych ***** W czasie pisania książki Rostow miał zastrzeżenia, czy start w obu wymienionych krajach rzeczywiście nastąpił.

Źródło. W W. Rostow. The Stages of Economic Growth. A Non-Commumst Mantfesto, Cambridge University Press, Cambridge 1971, wyd. drugie, s.38.