wspolczulne pobudzajace006

lub i.m. 0,5-1,0 mg oraz dożylnie we wlewie kroplowym 0,01-0,04 mg/minutę lub jednorazowo 0,25-0,5 mg.

3. Dobutamine (Dobujcct, Dobutamin Hexal, Dobutrex) - dobutamina, fiolki 0,25, ampułki 0,05 g/ml; stosuje się i.v. 2-10 mg/kg m.c./min.

Tab. 12.7.    Następstwa stymulacji a i p-adrenergiczncj

		Receptor adrenergiczny
		a	p
Serce Tętnice		Skurcz	Dodatnie działanie ino* i chronotropowe Rozkurcz
Mięśnie gładkie jelit	Perystałtyka Zwieracze	Skurcz	Zahamowanie
Pęcherz moczowy	Mięsień wypierający Zwieracze	Skurcz	Rozkurcz
Mięśnie dźwigacze włosów		Skurcz	—
Źrenica (mięsień	promienisty tęczówki)	Skurcz (mydriasis)	—
Przemiana węglowodanów		———	Nasilenie glikogenolizy (w mięśniach), zwiększenie stężenia kwasu mlekowego we krwi, hiperglikemia
Przemiana tłuszczów		—	Zwiększenie lipolizy

Tab. 12.8.    Adrenalina i noradrenalina

	Adrenalina	Noradrenalina
Naczynia krwionośne Skurcz	Tętniczki przedwlosowate, naczynia jelitowe i skórne	Wszystkie oprócz naczyń wieńcowych
Rozkurcz	Kapilary mięśni prążkowanych, naczynia wieńcowe i mózgu	Naczynia wieńcowe
Serce Siła skurczów Liczba skurczów Ciśnienie krwi	Wzmożona Zwiększona Podwyższone	Bez zmian Bez zmian lub zmniejszona Podwyższone
Mięśnie gładkie jelit i oskrzeli	Zmniejszenie napięcia	Bez zmian
Stężenie glukozy	Zwiększone	Bez zmian
Przemiana materii	Wzmożona	Bez zmian

12.5.5. Leki p₂-adrenergiczne

W ostatnich latach zsyntetyzowano wicie związków o wybiórczym działaniu na receptory p₂-adrenergiczne. Leki te porażają mięsnie gładkie oskrzeli i rozszerzają oskrzela (działanie bronchodilatacyjne) oraz hamują skurcze macicy (działanie tokolitycznc) w dawkach nie wywierających wyraźnego wpływu na układ krążenia (nie powodują przyspieszenia czynności serca i obniżenia ciśnienia tętniczego krwi).

Leki te stanowią istotny postęp w leczeniu napadów dychawicy oskrzelowej, w zagrażającym poronieniu oraz w przypadku zagrażającego przedwczesnego porodu.

Mogą one powodować drżenia mięśniowe, dreszcze, niepokój, a niekiedy komorowe zaburzenia rytmu.

Przeciwwskazania do ich stosowania stanowią: nadczynność tarczycy, tachyarytmie oraz świeży zawał mięśnia sercowego.

Do selektywnych beta₂-adrenergików należą m.in. salbutamol, fenote-rol i terbutalina.

Preparaty i ich dawkowanie są omówione w rozdziale 32.

12.5.6. Inne leki a- i (3-adrenergiczne

Adrenalina z powodu bardzo gwałtownego i krótkotrwałego działania ma względnie ograniczone zastosowanie w lecznictwie. Zamiast niej stosuje się inne leki o podobnym działaniu na oba receptory adrenergiczne, a mianowicie alkaloid z ziela przęśli - efedrynę oraz synefrynę, korba-drynę, etylefrynę, metaraminol i foledrynę.

Efedryna

Mechanizm

działania

Działanie

Efedryna jest alkaloidem występującym w zielu przęśli (Ephedra mlgańś).

Efedryna pobudza zarówno receptory a, jak i (3. Na receptory a działa głównie pośrednio, przez wzmożenie uwalniania noradrenaliny z zakończeń współczulnych. Na receptory P efedryna działa głównie bezpośrednio. W związku z pośrednim mechanizmem działania efedryna wywołuje tachyfi-laksję - następstwo wyczerpania się noradrenaliny w magazynach zakończeń. Mechanizm działania miotonicznego (wzmagania napięcia i kurczli-wości mięśni prążkowanych) polega na wzmożeniu resyntezy fosfagenu. Efedryna działa obwodowo sympatykotonicznie i ośrodkowo pobudzająco.

Działanie obwodowe. Efedryna działa mniej gwałtownie, lecz dłużej niż adrenalina. Efedryna kurczy naczynia jelitowe i skórne, podwyższając ciśnienie krwi, rozszerza oskrzela i hamuje ruchy pcrystaltyczne przewodu pokarmowego. Szczególnie silnie działa na oskrzela, dlatego też jest stosowana w dychawicy oskrzelowej. Efedrynę stosuje się również w moczc-

309