Zdjecie1268

Tadeusz jałmużna tódź

TWÓRCZOŚĆ LITERACKA ŹRÓDŁEM DO HISTORII WYCHOWANIA

Wśród źródeł drukowanych istotna w badaniach naukowych historii wychowania jest twórczość literacka. Pedagog, który ma różne możliwości kontaktu z dziełem literackim, wśród odbiorców eksponuje ludzkie postawy, zachowania, wartości^{1 2}.

Edukacja polonistyczna - rozumiana szerzej jakoTiumanistyczna - nie jest i nie może być ograniczona do lekcji języka polskiego. Literatura piękna dla pedagogiki jest jednym ze źródeł, form i metod w procesie pedagogicznym, na co zwracało uwagę wielu pedagogów-literatów. Wymieńmy na przykład Helenę Radlińską, Janusza Korczaka, Stefanię Scmpołowską, Jerzego Ostrowskiego³.

Obok prac pedagogicznych sensu strlcto, takich jak Żywa szkolą. Zarys organizacyjny i metodyczny przyszłej szkoły średniej (1927 r.), Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Rozważania o służbie obywatelskiej młodzieży (1933 r.), Realizacja wychowania obywatelskiego w szkole (1938 r.), J. Ostrowski pozostawił w swym dorobku wiele utworów beletrystycznych⁴. Pisał powieści, opowiadania, dramaty, reportaże. Podejmował także próby w liryce.

W dorobku beletrystycznym J. Ostrowskiego znajdują się: Sobleradek(\922), Obok życia (1923), Historie przedhistoryczne (1938), Kobuz (1931), Polscy konkwistadorzy (1934), Widły Wisły i Sanu (1938), Canthangara, król Boio-kudów (1931), Ziemia Świętego Krzyża (1929), Brazylia (1933).

Utwory te zawierają określone treści i sugestie pedagogiczne. Funkcje oddziaływań specjalistycznej wiedzy z pedagogiki, psychologii obejmowały szeroki krąg odbiorców: dzieci, młodzież, rodziców, nauczycieli. Problematyka oświatowo-wychowawcza w formie literackiej stawała się ciekawsza, przystępniejsza i przekonująca.

Szczególnie w Sobie rad ku krytycznie ocenił szkołę tradycyjną - herbartowską, przeciwstawiając jej idee szkoły żywej. Krytykę szkoły encyklopedycznej widać

1

' E. Lewandowsfca-Tarasiuk. Kultura literacka w pracy pedagoga. Warszawa 1992, s. 36.

¹ Por. T. Jałmużna. Problematyka pedagogiczna Heleny Radlińskiej w literaturze dla dzieci

2

młodzieży. ..Acta Universitahs Lodziensts. Folia Paedagogica et Psyehołogica" 1986, s. 45-54.

3

^ł Por. T. Jałmużna, Kierunki aktywności pedagogicznej Jerzego Ostrowskiego, „Zeszyty Na

4

ukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego” 1980. nr 10.