b0001(2)

I.ideusz Jałmużna I óóź

TWÓRCZOŚĆ LITERACKA ŹRÓDŁEM DO HISTORII WYCHOWANIA

Wśród źródeł drukowanych istotna w badaniach naukowych historii wychowania jf ,l twórczość literacka. Pedagog, który ma różne możliwości kontaktu z dziełem literackim, wśród odbiorców eksponuje ludzkie postawy, zachowania, wartości¹.

Ldukacja polonistyczna - rozumiana szerzej jako humanistyczna - nie jest i nic może być ograniczona do lekcji języka polskiego. Literatura piękna dla pedagogiki jest jednym ze źródeł, form i metod w procesie pedagogicznym, na co wracało uwagę wielu pedagogów-literatów. Wymieńmy na przykład Helenę Radlińską, Janusza Korczaka, Stefanię Sempołowską, Jerzego Ostrowskiego².

Obok prac pedagogicznych sensu stricto, takich jak Żywa szkoła. Zarys organizacyjny i metodyczny przyszłej szkoły średniej (1927 r.), Najjaśniejsi Rzeczypospolita. Rozważania o służbie obywatelskiej młodzieży (1933 r.), Realizacja wychowania obywatelskiego w szkole (1938 r.), J. Ostrowski pozostawił w swym dorobku wiele utworów beletrystycznych³. Pisał powieści, opowiadania, dramaty, reportaże. Podejmował także próby w liryce.

W dorobku beletrystycznym J. Ostrowskiego znajdują się: Sobieradek (1922), (>bok życia (1923), Historie przedhistoryczne (1938), Kobuz (1931), Polscy konkwistadorzy (1934), Widły Wisły i Sanu (1938), Canthangara, król Boto-kihIow (1931), Ziemia Świętego Krzyża (1929), Brazylia (1933).

Utwory te zawierają określone treści i sugestie pedagogiczne. Funkcje oddziaływań specjalistycznej wiedzy z pedagogiki, psychologii obejmowały szeroki kn|g odbiorców: dzieci, młodzież, rodziców, nauczycieli. Problematyka oświato-wo wychowawcza w formie literackiej stawała się ciekawsza, przystępniejsza

i pi /ckonująca.

Szczególnie w Sobieradku krytycznie ocenił szkołę tradycyjną - herbartowską, pt/<r i wstawiając jej idee szkoły żywej. Krytykę szkoły encyklopedycznej widać

1

I I rwnmluwsk.i Imasiuk, Kultura literacka w pracy pedagoga. Warszawa 1992, s. 36.

2

Pul I liiliiHi.ua Krohleinatyka pedagogiczna Heleny Radlińskiej w literaturze dla dzieci i ntlfhlsiśiy, \> in i iniwniluli*. Uxl/iensis I oliu 1'tieclugugica et Psychologica” 1986, s. 45-54.

3

¹ Pm ! hilmuom. kierunki aktywności pedagogicznej Jerzego Ostrowskiego, „Zeszyty Ntiul-mu- Wuizlnhi HumaaMo megu Uniwoi-sylelu Cłdiińskiegy 1980, m It)